Ilperveld: zeldzame dieren onder de rook van Amsterdam

Op 10 kilometer van het centrum van Amsterdam ligt het Ilperveld, ooit een veenwinningsgebied, later een vuilnisbelt, en tegenwoordig een wonderschoon natuurgebied vol vogels én zeldzame dieren.

Het Ilperveld, eigendom van Landschap Noord-Holland , is een bijzonder veenweidegebied waar stroken moeras, veenmosrietlanden, vochtige heiden, berkenbroekbosjes, trilveen en grasland elkaar afwisselen, doorsneden met water. Er leven een paar van de zeldzaamste soorten die we in Nederland hebben, zoals de noordse woelmuis, de hermelijn en de roerdomp. Verder is het een waar paradijs voor weidevogels en riet- en moerasvogels. 

Ooit was het Ilperveld een groeiend hoogveengebied, maar door ontpoldering is het een laagveengebied geworden. De laatste 1000 jaar is het Ilperveld wel 6 meter gezakt! Tot in de twintigste eeuw is er hier turf gewonnen, maar grootschalig was ’t niet. Door de nabijheid van de Zuiderzee bevatte het veen te veel zout om goede turf te leveren. Die veenwinning deed het kenmerkende landschap ontstaan van petgaten (de met water gevulde stroken waar veen is weggestoken) en legakkers (stukjes land waarop dat veen te drogen werd gelegd).

Rond 1900 begon de groeiende stad Amsterdam het gebied te gebruiken als vuilnisbelt, van ‘onschuldig’ afval als potten en pannen in het begin, tot regelrechte dumpingen met vaten chemicaliën in de jaren zestig. In 2000 is men begonnen met een grote sanering, die 14 jaar heeft geduurd. En nu is het een wonderschoon Natura-2000 natuurgebied, vol zeldzame soorten, waar bovendien een bijzondere ontwikkeling plaatsvindt: er groeit weer hoogveen.

Veengrond bestaat bij de gratie van een hoge waterstand, maar in ons land wordt het waterpeil juist overal verlaagd, om droge voeten te houden en voor de landbouw. Overal in Nederland verdwijnt het veen dus, soms wel met 1 tot 2 cm per jaar; dat is 1 tot 2 meter per eeuw. En daarmee verdwijnt kostbare, natte natuur. Bovendien zorgt het voor veel vrijkomende CO2 uit inklinkend veen; de afbraak van veen in de Nederlandse veenweiden brengt jaarlijks evenveel CO2 in de atmosfeer als 1,5 miljoen auto’s.

Door grond af te plaggen en in te zaaien met gesnipperd veenmos, is het in het Ilperveld gelukt om veen weer te laten groeien . Daarmee voorkom je bodemdaling, baggervorming en vermesting. En in groeiend veen wordt CO2 vastgelegd in plaats van uitgestoten. Nat veen is bovendien een prima spons bij zware regenval. En uiteraard komt het de natuur en de biodiversiteit ten goede.

 Vroege Vogels ontdekt het Ilperveld, vrijdag 10 april 2020 om 19.55u op NPO 2!  (Herhaling van 11 mei 2018)