IJzervaren

De ijzervaren (Cyrtomium falcatum) is een van oorsprong Oost-Aziatische varen van het geslacht Cyrtomium die door cultivatie wereldwijd verspreid is en zich sinds enige jaren in België en Nederland ook in het wild voortplant.

De naam Cyrtomium komt van het Griekse ’cyrtoma’ (boog), naar de boogvormige rangschikking van de vaatbundels.

De ijzervaren is een middelgrote overblijvende, winterharde kruidachtige varen. Op een rechtstaande wortelstok staat een losse bundel schuin opgaande bladen. Vruchtbare en onvruchtbare bladen zijn praktisch gelijk van vorm. De lichtgroene, aan de bovenzijde glanzende bladen staan wijd uitgespreid, zijn tot 60 cm lang, smal driehoekig van vorm en eenmaal geveerd. Het blad heeft tot 4 tot 10 paar zijdelingse blaadjes en een eindblaadje. De blaadjes zijn tot 10 cm lang, kort gesteeld, eirond of scheef ruitvormig, de onderste sikkelvormig gekromd en met een basale lob. Ze zijn lichtgroen van kleur, aan de bovenzijde leerachtig glanzend, onderaan mat. De bladrand is gezaagd tot ondiep gelobt. Het blad heeft een lange tere bladsteel met kleine, oranje-bruine schubben.

De ronde sporenhoopjes zitten op de onderzijde van de bladen, in 2 of meer rijen tussen de bladnerf. De ijzervaren is een rotsvaren en komt voornamelijk voor op rotsen en kliffen en in matig voedselrijke bossen. In de bewoonde wereld neemt hij genoegen met bakstenen of natuurstenen muren, waterputten, kaden en derlijke.

De ijzervaren is oorspronkelijk afkomstig uit Oost-Azië (China), maar is als tuin- en kamerplant praktisch wereldwijd verspreid geraakt. Hij komt ondertussen in het wilde voor in zowel Europa als in Noord-Amerika. Blijkbaar kan de plant overleven en zich voortplanten in een gematigd klimaat met milde vorst. Sinds enkele jaren worden ook in België en Nederland sporenvormende exemplaren van de ijzervaren gevonden buiten tuinen. Tot hiertoe beperkt hij zich blijkbaar wel tot vochtige muren in een stedelijke omgeving. Zo is hij in Nederland sinds 2000 gevonden in o.a. Amsterdam, Delft, Utrecht, Middelburg en Haarlem en ook in Twente, en in België ondertussen ook in de stadscentra van Gent en Antwerpen.

In België en Nederland kan de ijzervaren met geen enkel andere varen verward worden. De ijzervaren wordt noch op de Vlaamse Rode Lijst (planten), noch op de Nederlandse Rode Lijst (planten) vermeld.