Hugo Brandt Corstius: Mierentaal

Mieren weten niets van mensen. 'Ach die enorme stampvoetende schaduwen in de hoogte, die zijn er pas net. Dat interesseert ons niks', denken ze, of zeggen ze. Wij weten niet zoveel van mieren. Wij weten dat mieren met elkaar kunnen praten via geuren.

Biologen - dat zijn nogal simpele lui - die zeggen dan: één bepaalde geur
is één bepaalde boodschap. Ik denk dat het anders ligt, ik denk dat afzonderlijke geurtjes ook afzonderlijke woorden zijn in de mierentaal. Dus ze doen het eigelijk net zoals wij, ze maken zinnen zoals ik nu probeer te maken.
U weet waarschijnlijk als u mijn boekje, hoe heet het ook alweer, "Mensenarm Dierenrijk" - er zijn nog wel enkele exemplaren van te krijgen - leest, dat een overleden mier even na zijn dood een geurtje de wereld instuurt. Dat geurtje zegt tegen de andere mieren: 'ik ben dood'. Dus zoiets als ons testament, alleen maken wij dat al op vòòr we dood zijn, nee een mier kan wachten tot hij echt dood is.

Nu is er laatst een ontdekking gedaan in Amerika bij een mier die niet dood was, maar wel via een prikje van een researcher die klier liet werken en dus die boodschap uitzond. De begrafenismieren kwamen hem echter niet halen. Dat kwam omdat hij vlak na zijn boodschap 'ik ben dood' of misschien zelfs al ìn die boodschap zei: 'niet'. Dus die mier zei 'ik ben niet dood' of 'ik ben nog niet gestorven'. Dat is toch wel verbazingwekkend. Dieren hebben altijd wel een soort taal, vissen en vogels praten met elkaar, maar ze kunnen eigenlijk alleen maar ruzie maken en misschien zeggen 'ik hou van jou' en dat soort elementaire dingen, maar nog nooit is een dier ontdekt bij mijn weten dat het woord 'niet' kon zeggen, waardoor hij de zin die hij zegt, ontkent. Ja, je hebt natuurlijk wel een bevel zoals: 'niet aankomen!', maar dat kan je ook verstaan als: 'afblijven!'.

Ik vond het interessant om uit te vinden hoever die taal eigenlijk reikt, want het is heus niet zo dat alle mieren ter wereld dat geurtje roken en ook niet diezelfde taal verstaan, want er zijn honderdduizend verschillende mierensoorten. Ik heb geen baan meer en ik ga me de komende tien jaar toeleggen op het ontcijferen van de mierentaal: is er één taal per hoop of per 'mierensoort'?

Daar weet ik nu al het antwoord op en dat komt omdat ik vorige week met de Vroege Vogels-televisieploeg, dat is die andere uitzending, in Schoorl was om mieren te bekijken. Met een mierendeskundige gingen we naar een hoop, een mierenhoop, die ik al vaak had gezien en zelfs beschreven heb, een flinke grote hoop. Wij gaan erheen met die camera's: er was geen mier bovenop te zien, terwijl het echt niet zo ontzettend hard regende.  Hoe is dat mogelijk? Hadden die mieren vast een waarschuwing gekregen? Dat is toch onbegrijpelijk, dat ze zo snel allemaal waren weggekropen. Dat moet zijn gekomen van het feit, dat wij even daarvoor bij een andere hoop stonden - waar wel degelijk mieren waren - en dat we daar met onze camera's aan het werk waren. Dus dìe mieren hebben het doorgegeven aan hun buurmieren in de andere hoop, een andere soort ook trouwens, dus ze spreken dezelfde taal of althans ze kunnen elkaar verstaan zoals Nederlanders en Belgen elkaar kunnen verstaan. Ze zeiden: 'pas op, daar komen ze aan met hun rotzooi, ga in die hoop weg!'. Nou, dat vind ik wel nieuws.

En ik zal u dat andere nieuws over 10 jaar verder vertellen.