De mens neemt het landschap over | Podcast

Klimaat en landschap veranderen voortdurend, en dieren komen en gaan. Wat hoor je precies als je rondloopt in de ijstijd, wanneer er mammoeten en leeuwen rondstruinen? Hoe klinkt een middeleeuws bos, waar de laatste beren hun best doen de opkomende mens te overleven? Welke natuurgeluiden zijn de afgelopen 100.000 jaar verdwenen, en welke zijn erbij gekomen? In de Vroege Vogels-podcast 'Zo klonk Nederland' maken we een tijdreis door de Nederlandse natuur. In aflevering 7 horen we hoe de mens langzaam het landschap overneemt en steeds meer naar z'n hand zet.

Rond het jaar 1600 wordt er volop gekapt, turf gestoken, worden er dijken aangelegd en wordt er volop geboerd. Er is bijna geen land meer dat niet door de mens wordt gebruikt. Dieren als bevers en kroeskoppelikanen sterven uit. Andere dieren vinden juist in de kleinschalige agrarische gebieden een fantastische leefomgeving. Grutto’s maken nesten tussen de koeien, veldleeuweriken jubelen aan de hemel en mestkevers kruipen door de mesthopen. In de bloemrijke akkers en weides leven talloze insecten. Het platteland is ontzettend divers aan soorten. 

De veengebieden in het oosten van Nederland moeten eraan geloven. Op grote schaal worden ze ontwaterd zodat er turf kan worden gestoken, brandstof om de kachel te laten branden. In de steeds drogere en drukkere veengebieden voelt de van oudsher hier levende kraanvogel zich niet meer thuis. Er wordt volop handel gedreven in 'het bruine goud', zoals turf ook wel genoemd wordt Het aantal boerderijen groeit in ons land en daarmee ook de aantallen vee. Waar voorheen de jagers/verzamelaars samenwerkten met de wolf, zien de boeren dit roofdier nu als vijand.

Na de Tweede Wereldoorlog en de hongerwinter willen we nooit meer zoiets meemaken. Onder landbouwminister Sicco Mansholt verandert het agrarisch gebied op een ingrijpende manier. Er moet meer voedsel geproduceerd worden. De kleine akkers en weides verdwijnen en maken plaats voor grote lappen landbouwgrond. Sloten worden gedempt en houtwallen gekapt. Om de opbrengst zo hoog mogelijk te maken gaan boeren gebruik maken van landbouwgif en kunstmest. Het landstap wordt eentonig, insecten en vogels hebben er steeds minder te zoeken. Zo wordt het Nederlandse landschap stiller en stiller.