Het jaar van Buys en Ballot

In samenwerking met het KNMI volgde Vroege Vogels in 2005 de twee virtuele luchtdeeltjes Buys en Ballot. Buys en Ballot hebben hun reis voltooid. Buys heeft zowel het noordelijk halfrond als het zuidelijk halfrond bezocht. Ballot is op het noordelijk halfrond gebleven. Na 3 weken was al niet meer zichtbaar dat ze op een plek gestart waren. In totaal hebben ze beiden meer dan 360.000 km. afgelegd. Dat zou 9 maal de aarde rond zijn, als ze recht door gevlogen waren. Dat hebben ze gelukkig niet gedaan. Ze zijn ongeveer 6 maal rondgeweest, maar hebben wel heer wat rondjes gedraaid. Bekijk de animatie van Buys en Ballot hieronder:

Meteorologisch betekent bij voorbeeld dat onze wereld, de atmosfeer dus, in grofweg 3 stukken uiteenvalt. Boven in de atmosfeer zit de stratosfeer. Onderin, waar wij leven, en waar het weer zich af speelt, noemen we troposfeer, die bestaat uit een noordelijk compartiment en een zuidelijk compartiment.
De grens tussen troposfeer en stratosfeer noemen we de tropopause. Die is moeilijk te doorbreken. Die tropopause ligt boven de evenaar op zo’n 15 km, of ongeveer 100 hPa. Dat betekent dat 90 % van de lucht in de troposfeer zit. Naar de polen toe ligt de tropopause veel lager. Op 10 km ( 200 hPa, 80 %) op gematigde breedte. Bij de polen zelfs 5 km, of 500 hPa ( 50% van de lucht in de troposfeer).
Het is daarom te verwachten dat deeltjes lucht in de troposfeer vaker in de buurt van de evenaar zitten: de wereld is daar groter. Er is meer ruimte in de troposfeer. Als we echter de verblijftijd van de deeltjes per oppervlakte bekijken, dan bijkt dat voor Buys en Ballot niet te kloppen. Met name Ballot gedraagt zich vreemd: een voorkeur voor Afrika en voor het noordpoolgebied. Kortom: met 2 deeltjes kun je geen statistiek bedrijven. Zelfs niet als je ze een jaar volgt.

Hoewel beide deeltjes flink hoog gekomen zijn, Buys tot bijna 15 km en Ballot tot bijna 13 km, hebben ze geen van beiden de stratosfeer gehaald. Buys is wel de ITCZ ( Intertropical convergence zone) overgestoken. Deze ITCZ is een barriere tussen het noordelijk halfrond en het zuidelijk halfrond die lucht gemiddeld eens per 2 jaar oversteekt.
Deze grens ligt ergens tussen 5 º NB (Juli)  7º  ZB (Januari). Dat betekent dat lucht soms wel makkelijk de geometrische evenaar oversteekt, maar dan meestal weer snel terugkeert.
Statistisch lijkt het te kloppen dat één van de 2 deeltjes de oversteek gemaakt heeft, maar tot verbazing van de betrokken meteorologen is Buys 3 maal overgestoken. De eerste keer heeft ze zelfs een week boven het zuiden van Latijns Amerika gezweefd, en is daarna weer teruggekeerd. Ondanks dat de meteorologie aangaf dat de oversteek definitief was.

Nog een paar opvallende dingen: De laagste temperatuur die Buys meemaakte was 74 ºC onder nul. Niet extreem koud. Dit gebeurde boven de Amazone vlak bij de evenaar. Dit was op op 14.93 km dit was het hoogste punt van de reis. Dit illustreert aardig dat de hoogte een flinke invloed heeft op de temperatuur. De zon verwarmt de aarde, en de aarde verwarmt de lucht. Van onder af aan dus. Daardoor geeft de tropische ligging op grote hoogte boven de evenaar geen grotere kans op warm weer. In tegendeel: daar komen de laagste temperaturen voor. De hoogste temperatuur was 28 ºC van de reis en die werd ook in de tropen ondervonden, maar dan onderin. Boven de Sudd, in Soedan, op 830 m boven de grond. Maar 28 ºC is niet echt extreem hoog.

Vorig jaar was er elke maand een nieuwe weerquiz en aan het eind van elke maand werd er een winnaar bekend gemaakt. En de winnaars waren: Rik. v.d. Kemp,   Els Olsthoorn, Jan Wikkerink, Ed Peeters, Ph.R. de Haan, Wim Loos, Ursula Bouwmeister, Mary Schenk, Tim van Dalen, Brigitte Wiese en de laatste winnaar is Martijn de Lange ! De weerquizen blijven online staan dus u kunt ze nog steeds spelen.

Hiermee is het spelletje met Buys en Ballot afgelopen. Op het KNMI gaan we voort met klimaatonderzoek. U hoort nog van ons. Al is het maar als er wel extremen optreden. Uiteraard vindt u op de site van het KNMI veel meer informatie over weer en klimaat. Inclusief actuele weergegevens.

Kijk op www.knmi.nl