Het Herfstvierkant

In de zomermaanden stond de Zomerdriehoek 's avonds hoog aan de hemel. Die bestaat uit de heldere sterren Deneb in de Zwaan, Wega in de Lier en Altaïr in de Arend. Ook begin november kun je de Zomerdriehoek nog steeds zien, aan het begin van de avond, boven de westelijke horizon. Maar de najaarshemel heeft ook zijn eigen geometrische attractie: het Herfstvierkant.

Het Herfstvierkant staat rond 21.00 uur hoog boven de zuidelijke horizon. De vier sterren op de hoekpunten zijn minder helder dan de sterren van de Zomerdriehoek, maar het grote vierkant springt toch wel in het oog. Overigens is het geen volmaakt vierkant: de bovenzijde is iets smaller dan de onderzijde.

Het Herfstvierkant vormt het centrale deel van het uitgestrekte sterrenbeeld Pegasus, het gevleugelde paard uit de Griekse mythologie. Pegasus maakt deel uit van dezelfde mythologische vertelling waarin ook Cassiopeia, Cepheus, Andromeda, Perseus en het zeemonster Cetus figureren. Sterker: de ster in de linkerbovenhoek van het Herfstvierkant hoort eigenlijk bij Andromeda. Dat sterrenbeeld bestaat uit een langgerekte keten van vrij heldere sterren die zich verder naar linksboven uitstrekt.

Net rechts van de rechterzijkant van het Herfstvierkant bevindt zich het zwakke sterretje 51 Pegasi, dat op een heldere, donkere nacht nét met het blote oog zichtbaar is. Sinds 1995 is 51 Pegasi een van de beroemdste sterren aan de hemel: bij deze ster werd in dat jaar voor het eerst een planeet gevonden, door twee Zwitserse astronomen. Inmiddels zijn er een paar honderd van zulke exoplaneten bekend.

Govert Schilling
www.allesoversterrenkunde.nl