Het grondwater moet omhoog

Het kabinet heeft plannen bekendgemaakt om het verzakken van veengrond en het ontsnappen van grote hoeveelheden broeikasgas te stoppen: het grondwater moet omhoog! Wat betekent dit voor de natuur en voor de boeren op de veenweide?

Bas van de Riet, veenonderzoeker bij het bureau B-Ware uit Nijmegen, noemt de plannen van het kabinet een mooie eerste stap. "Met grondwater dat gemiddeld tien centimeter hoger komt te staan in de veenweidegebieden rem je de afbraak, de bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen een beetje. Maar je stopt de afbraak zeker nog niet helemaal. Op termijn zullen we veel meer moeten doen om het veen te behouden. Als we uiteindelijk al het veen kwijtraken, stoten we niet alleen enorme hoeveelheden CO2 uit, de bodem komt dan ook zó laag te liggen dat het landgebruik steeds moeilijker wordt. We krijgen dan ook overstromingsproblemen en er zal steeds meer zoutwater uit de diepe bodem omhoog komen."

Halverwege de vorige eeuw was het veenweidegebied overigens een heel stuk natter dan nu. Op dit kaartje is te zien dat in de winter in grote delen van het Groene Hart het grondwater minder dan 20 cm onder het maaiveld stond (de paarse gebieden). in de plannen die het kabinet bekendmaakte, zou de gemiddelde grondwaterstand van een halve meter onder het maaiveld, een decimeter omhoog moeten. Onderzoek van het Veenweide Innovatiecentrum laat zien dat bij die geringe stijging van het grondwater, het nog prima mogelijk is om op een normale manier landbouw te bedrijven. 

Om het oxideren van veen echt te stoppen, inclusief de bijbehorende bodemdaling en het uitstoten van broeikasgassen, zullen we op een radicaal andere manier moeten gaan boeren, stelt Van de Riet. "Alleen als de veenbodem écht heel nat blijft, stop je de afbraak en kan je misschien zelfs weer veen laten groeien. Maar dat betekent dat je geen reguliere landbouw meer kan bedrijven. Dan zou je moeten gaan denken aan natte teelten, zoals lisdodde voor bouwmaterialen, of veenmos, als vervanger voor turf in potgrond. In dat scenario zou je ook zelfs weer nieuwe veennatuur kunnen laten groeien."