Gierzwaluwnieuws uit Afrika

Het is de vogelste aller vogels: Apus apus . Van de gierzwaluw is nog veel onbekend. De Nederlandse onderzoeker Raymond Klaassen doet er onderzoek naar. Zondag worden in Vroege Vogels een paar mysteries over deze vogel opgelost. 

Gierzwaluwen vliegen per jaar gemiddeld 288.000 kilometer, dat wil zeggen een afstand van ruim zeven keer de omtrek van de aarde! Het was tot nu toe wel bekend dat ze naar Afrika ten zuiden van de evenaar gingen voor hun overwintering, maar waar precies? Dat is nu vastgesteld door gegevens van Britse, Zweedse en Nederlandse gierzwaluwen.

Als de vogels in begin augustus hun broedkolonies in Nederland verlaten vliegen ze via Spanje (waar mogelijk wat langer gefourageerd wordt) via de westkant van Afrika over de Sahara naar het grootste nog bestaande regenwoud van Congo. In de lente (maart, april) maken ze een tussenstop boven Liberia en gaan via een vergelijkbare route als op de heenweg weer naar het noorden.

In 2010 en 2011 zijn telkens zes gierzwaluwen uit de nestkasten van Henk Klaassen in Groesbeek voorzien van zogenaamde dataloggers, minuscule apparaatjes waarin een lichtsensor, een klokje, een batterij en een chip waargegevens op kunnen worden opgeslagen. Het ding weegt net iets meer dan 1 gram. De vogels moesten worden gevangen om de data-logger te bevestigen en een jaar later wéér gevangen om de logger te verwijderen.

De gegevens leveren een goed overzicht van het 'vliegplan' van de vogels en daaruit komt spectaculair nieuws! Eerder onderzoek van Klaassen e.a. met Zweedse gierzwaluwen is half juli 2012 gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Plos One.

De Nederlandse gierwzwaluwen uit Groesbeek leverden voor Klaassen nog een verrassing. Ze hadden voor een groot deel hetzelfde reisplan als hun Zweedse soortgenoten alleen maakten ze in de winter nog een extra reis. Terwijl de 'Zweden' boven Congo bleven vliegen trokken hun Nederlandse collega's naar het zuid-oosten. Zie de gele stippen op de kaart van Gierzwaluw A261.

Volgens Klaassen is zo'n tocht van vele duizenden kilometers voor een gierzwaluw geen enkel probleem. "Het is de enige vogel die continu in de lucht is. Gierzwaluwen vliegen altijd, dus het maakt weinig uit of je op een vaste plek rondjes draait of 'even' een paar duizend kilometer richting Zuid-Afrika.