Gehoornde metselbij ontwaakt en begint gelijk met baltsen

“Ik heb gisteren drie uur vol verwondering naar het uitkomen van de vrouwtjes gehoornde metselbijen gekeken”, schrijft filmer Esther Veldman. “Ze werden gelijk besprongen door de mannetjes, die al bij de opening zaten te wachten.”

De gehoornde metselbij is een solitaire bestuiver die nestelt in buisvormige gangen van bijenhotels of andere holle ruimtes, zoals bamboestokken en rietstengels. De opening dekt deze bijensoort af met een soort ‘cement’, gemaakt van zand, klei of leem en speeksel. Aan dit gedrag dankt het insect de naam ‘metselbij’. Je ziet in de video van Esther dat een aantal gaten al geopend zijn, terwijl andere holletjes nog dichtgesmeerd zitten.

De gehoornde metselbij nestelt bij voorkeur in holle ruimtes met lange, gladde gangen met rechte ingangen. Rafelige gangen beschadigen de bijenvleugels, en de lengte van de gang is belangrijk voor de populatieopbouw. In de gang worden namelijk meerdere broedcellen in een rijtje achter elkaar gemaakt, met in elke broedcel één eitje. Uit de eitjes achterin de rij komen uiteindelijk vrouwtjesbijen, terwijl de eitjes het dichtst bij de uitgang mannetjes gehoornde metselbijen voortbrengen.

Omdat de mannetjes voorin de gang zitten, kruipen zij in het voorjaar als eerste uit het nest. Dit gebeurt overigens relatief vroeg in het voorjaar, want wanneer het kwik boven de 10 graden stijgt zie je de eerstelingen van de gehoornde metselbij al verschijnen. De vrouwtjes verschijnen 4-12 dagen na de mannetjes. Je ziet in het filmpje van Esther hoe een mannetje bij het nest op een vrouwtje wacht, om gelijk te kunnen paren wanneer ze tevoorschijn komt. Het mannetje pakt het vrouwtje vast en bevoelt haar kop en voelsprieten met zijn eigen voelsprieten. Het vrouwtje bepaalt gedurende deze balts of ze met hem paart, of niet.

Na de paring beginnen de vrouwtjes nijverig nestjes te bouwen. Ze vullen de nestjes met stuifmeel van allerlei planten die in het vroege voorjaar bloeien. Het stuifmeel verzamelen ze niet met hun pootjes, maar met de lange, dichte beharing aan de onderkant van hun achterlijf, genaamd de buikschuier. De gehoornde metselbij schudt het stuifmeel van haar buik en stampt het aan. Vervolgens legt ze in elke broedcel één ei. Wanneer de eitjes uitkomen voeden de larven zich met het opgeslagen voedsel en ontwikkelen zich zo tot volwassen bijen.

Bronnen: Bijenstichting, natuurpunt en WUR