Fossiele snoepwinkel

Buurtschap Miste in de Achterhoek is een zeer locale snoepwinkel voor mariene fossielen. De fossielen liggen daar slechts vier meter onder het maaiveld. In het dorp Winterswijk, een paar kilometer verderop, ligt die laag alweer 10 meter diep. Deze unieke situatie is ontstaan door de tektoniek (de bewegingen) van de aardlaag, die deze laag hier heel lokaal omhoog heeft gestuwd. Bovendien ligt de schelpenlaag mooi ingepakt tussen kleilagen en daarom zijn de fossielen er zo prachtig geconserveerd.

De botten, fossielen en schelpen die hier worden gevonden stammen uit het Mioceen. Het Mioceen is een geologisch tijdperk dat duurde van 23 tot 5 miljoen jaar geleden, wat geologisch gezien kort geleden is. Het was een warme periode, subtropisch, tussen koudere perioden in. Het was de tijd dat de aarde druk bevolkt was met dieren die sterk leken op hun huidige soortgenoten, scharrelend over grote graslanden en door naaldbossen. In zee kenden de haaien een succesvolle periode, gezien de vele haaientanden die uit die periode worden teruggevonden. De schelpen uit deze periode lijken veel op de schelpen die vandaag de dag op tropische stranden voorkomen.

Nederland lag in die periode grotendeels onder water. Alleen in Zuid-Limburg stak permanent een stukje boven water uit. Pas in het laatste (jongste) stukje Mioceen komen de landdieren in ons land.

De fauna van Miste is zeer rijk: zo zijn er al meer dan 600 soorten schelpen gevonden, terwijl de huidige Noordzee niet veel meer dan 150 soorten herbergt. De warme, voedselrijke omgeving is de simpelste verklaring voor deze soortenrijkdom. De zee was waarschijnlijk niet meer dan enkele tientallen meters diep en er was weinig invloed van golven en stromingen. In dit milieu konden al die kwetsbare soorten prachtig fossiliseren.

De vindplaats Miste werd bij toeval gevonden door amateurpaleontoloog Henk Kolstee, die daar in 1968 zand met fossielen aantrof nadat een boer een put had gegraven. De goed geconserveerde schelpen bleken miljoenen jaren oud te zijn.

Sinds die eerste opgraving in 1968 zijn er nog vele gevolgd, vaak op initiatief van de Werkgroep Tertiaire en Kwartaire Geologie . Het is ter ere van hun 60-jarig jubileum dat de graafactie deze week plaatsvindt.