Evolutie van kleuren

Gifkikkers zijn er in allerlei varianten. Geel, blauw, rood, met èn zonder zwarte stippen. De felle kleuren zijn een waarschuwing: eet mij niet! Biologe Martine Maan ontdekte dat de kleuren ook een rol spelen bij de seksuele selectie. Voor haar onderzoek naar kleurvariatie bij Panamese gifkikkers en Oost-Afrikaanse cichlide vissen ontving ze de Nederlandse Zoölogieprijs. Haar waarnemingen en experimenten bij zowel vissen als kikkers lieten zien dat de evolutie van kleuren wordt beïnvloed door natuurlijke selectie (door roofvijanden) en door seksuele selectie (door kieskeurige vrouwtjes). Conclusie: seksuele selectie leidt tot fellere kleuren in mannetjeskikkers.

De Koninklijke Nederlandse Dierkundige Vereniging (KNDV) kent jaarlijks de Nederlandse Zoölogieprijs toe aan een auteur van één of enkele samenhangende wetenschappelijke publicatie(s) op het gebied van de zoölogie. Eerdere winnaars zijn, David Lentink, Jan van Gils, Bruno Ens en Marcel Dicke en Herbert Prins.

Martine Maan studeerde biologie in Groningen. Daarna werkte ze kort bij de Koninklijke Luchtmacht als onderzoeker vogelaanvaringspreventie. In 2000 begon ze haar promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden. Ze onderzocht de snelle soortsvorming van cichlide vissen in het Oost-Afrikaanse Victoriameer. Ze promoveerde cum laude in 2006. Daarna deed ze onderzoek naar gifkikkers aan de Universiteit van Texas. Op dit moment is ze verbonden aan de Universiteit van Bern en het EAWAG instituut (Zwitsers Instituut voor Wateronderzoek/Swiss Federal Institute of Aquatic Science and Technology), waar ze onderzoekt hoe variatie in lichtomstandigheden onder water de evolutie van vissenkleuren beïnvloedt.

Foto van Tiffany Harvey