Etappe 4: Kinderdijk

Kinderdijk is Wereldberoemd en door UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoed. In Kinderdijk staan 19 monumentale molens. Samen met de watergangen en boezems vormen zij een compleet bewaard gebleven historische infrastructuur voor de bemaling van de achterliggende polders.

Heroïsche strijd of achterhoedegevecht
De molens van Kinderdijk zijn een toonbeeld van de strijd die de Hollanders hebben gevoerd om het land droog te houden. Wat de zuiderburen in de Groote Waard in 1421 niet lukte, is hier – tot nu toe – wel gelukt. Het water van de zee en de rivieren heeft men buiten weten te houden. Maar het water binnen, in de polder, heeft de bewoners wel vaak tot aan de lippen gestaan.

De teksten op de informatieborden bij de molens van Kinderdijk spreken over de strijd die hier gevoerd is, alsof het om een gevaar van buiten gaat dat bestreden moet worden. Wat er niet bij staat is dat men dit onheil zelf heeft veroorzaakt. Door de ontginning zakte het land onder de voeten weg en als het dan onder de nullijn komt, kun je het ‘t water niet kwalijk nemen dat het dit land wil overstromen. Het eeuwige conflict met het water heeft hier overigens wel een prachtig landschap opgeleverd, dat sinds 1997 op de werelderfgoedlijst van UNESCO is geplaatst. Een landschap dat nog indrukwekkender wordt als we het hele verhaal erachter kennen.

Overleven op veen
Leven op veengrond leidt tot een duivels dilemma: je kunt er niks mee zonder ontwatering, maar mét ontwatering verdwijnt het. Veen bestaat namelijk grotendeels uit water, tot wel 98%. Dus als je water uit een veengebied laat wegstromen blijft er niet veel over. Het weinige dat resteert, de onverteerde plantenresten, verteren vervolgens alsnog, omdat er zuurstof bij komt. De eerste boeren die het natte veen in cultuur brachten, hadden aan een ontwatering van een halve meter diep voldoende om het land begaanbaar te maken.

De vertering van het veen die nu op gang kwam had een presentje voor hen in petto, want de voedingsstoffen die er bij vrijkwamen fungeerden als meststof, waardoor de gewassen op de akkers beter groeiden. Maar het ontwateren en verteren van het veen was een onomkeerbaar proces en alle kleine boeren en nederzettingen samen zorgden er in de eeuwen daarna voor dat het veen in de Hollandse veengebieden in rap tempo verdween. Een proces dat tot op de dag van vandaag doorgaat.

Bron: Vroege Vogels