Vervuiling beïnvloedt sexuele ontwikkeling bij jongeren

Hoewel Vlaanderen op zich niet zo groot is, tekenen er zich wel duidelijke verschillen af in de seksuele ontwikkeling van jongeren naargelang hun woonplaats. Uit een studie van wetenschappers van de Vrije Universiteit Brussel tesamen met collega’s van het Steunpunt Milieu en Gezondheid blijkt dat met name in de Antwerpse zone adolescenten een tragere ontwikkeling vertonen. Dit kan te wijten zijn aan de hogere lood- en cadmiumconcentraties in hun bloed.

Vlaanderen is een van de dichtstbevolkte gebieden in Europa met een hecht netwerk van wegen, industriële activiteiten en intensieve landbouw nabij woonbuurten. Kim Croes en prof. dr. Willy Baeyens van het departement Scheikunde aan de Vrije Universiteit Brussel voerden samen met collega’s uit andere instellingen een onderzoek naar de manier waarop vervuiling in bepaalde gebieden een effect heeft op de seksuele ontwikkeling van adolescenten die er wonen. Ze onderzochten 1679 jongeren tussen 14 en 15 jaar oud, verspreid over 42 scholen in negen gebieden in Vlaanderen. Deze gebieden hadden verschillende kenmerken, gaande van industriële sites en havens tot verbrandingsovens, grote steden en landelijke fruitteelt. De negen zones beslaan in totaal 22 procent van het Vlaamse grondgebied. Voor het onderzoek werden gegevens gebruikt uit bloed- en urinestalen, vragenlijsten en onderzoek door de schoolarts van uiterlijke seksuele kenmerken (zoals de ontwikkeling van schaamhaar en borstvorming).

De seksuele ontwikkeling van de adolescenten en hun hormoonspiegel in het bloed bleken duidelijke verschillen te vertonen naargelang hun woonplaats, zelfs nadat een correctie werd gemaakt voor verschillen in leeftijd, BMI, rookgedrag en contraceptie. In de buurt van afvalverbrandingsovens werden beduidend hogere hormonenconcentraties vastgesteld, terwijl deze beduidend lager waren dan het globale gemiddelde in de zone rond het Albertkanaal met veel chemische industrie. Vreemd genoeg waren ook de resultaten voor de havenzones van Gent en Antwerpen zo verschillend, dat de onderzoekers deze uiteindelijk als aparte zones hebben bestudeerd. In het Antwerpse havengebied bleek de seksuele ontwikkeling van zowel jongens als meisjes trager te verlopen dan in de meeste andere gebieden. Dit is ongewoon in onze maatschappij waar men eerder het beeld heeft van een versnelde sexuele ontwikkeling bij adolescenten. Maar volgens de onderzoekers kan er een verband zijn met de hogere lood- en cadmiumconcentraties in het bloed van deze jongeren. Uit eerdere studies bleek lood een vertragend effect te hebben op de lichamelijke ontwikkeling van meisjes, en verantwoordelijk te zijn voor gynecomastia of borstvorming bij jongens. Cadmium kan door zijn toxisch effect op de testis een vertragend effect hebben op de groei bij jongens.

In het algemeen tekende zich een duidelijk verband af tussen de gemeten hormonenconcentraties in het bloed van de jongeren en hun seksuele ontwikkeling. De onderzoekers waarschuwen echter dat de verschillen niet uitsluitend kunnen gelinkt worden aan de vervuiling van hun huidige woonplaats, die bovendien zeer plaatselijk nog kan verschillen, maar ook aan blootstelling aan pollutie eerder in hun leven en zelfs voor de geboorte.
Het Steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsproject tussen alle Vlaamse Universiteiten (Vrije Universiteit Brussel, Universiteit Gent, Katholieke Universiteit Leuven, Universiteit Antwerpen en Universiteit Hasselt), de Vlaamse Instelling voor Technologisch onderzoek (VITO), het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) en het Openbaar Psychiatrisch Ziekenhuis (OPZ) en voert onderzoek uit op het gebied van milieu en gezondheid in opdracht van de Vlaamse Overheid.

Bron: Vrije Universiteit Brussel