Egel op vrijersvoeten

Voor egels  ( Eraniceus europaeus ) is een ruig nummertje uitgesloten. Met zulke stekels begin je daar gewoon niet aan. Egels doen het daarom, precies als de oude grap zegt: heel voorzichtig. Een egelman moet ook geen haast hebben want zolang zijn uitverkorene er geen zin in heeft staan haar stekels overeind. Pas als hij haar heeft overtuigd worden alle stekels plat gelegd en kan het paringsspel beginnen.

Op z’n hondjes
Als je ’s avonds opschrikt van luidt geknor en denkt dat er een everzwijn door je tuin scharrelt dan is de kans groot dat er een egel op vrijersvoeten rondloopt. Het kan dagen duren voordat het wijfje zich gewonnen geeft. Dan legt ze haar stekels plat en wipt haar staart omhoog. Egels doen het, gewoon op z’n hondjes.

Lange tijd heeft men gedacht dat egels buik aan buik paarden, omdat de stekels niet in de weg zouden zitten. Pas in 1948 verklaarde bioloog Stieve dat hij de egels had geobserveerd en had vastgesteld dat het mannetje achter op het vrouwtje kroop.

Naakte jongen
Egels paren in het voorjaar. Na ongeveer twee maanden worden er drie tot tien jongen geboren. Ze kunnen niet zien, niet horen en zijn kaal en stekelloos. En dat is maar goed ook, want anders zou de bevalling geen pretje zijn. Binnen een dag komen de stekels al tevoorschijn en als de egeljongen drie weken oud zijn lijken ze al op hun ouders. Dat is ook het moment dat ze naar buiten gaan en dat ze tanden krijgen: een echt melkgebit dat ze na een maand of drie verwisselen voor een volwassen bek vol tanden. Tegen die tijd worden ze door moe uit het nest gebonjourd.

Melk is vergif
De meeste egels die wij zien zijn platgereden stekelmatjes met de bloederige resten er vaak nog aan. Ik heb ooit geprobeerd twee egeljongen groot te brengen die wanhopig probeerden te drinken bij hun dode moeder die door een auto was aangereden. Ze hebben het niet overleefd. Jonge egels groot brengen is vakwerk. Breng ze altijd naar een egelopvangcentrum en ga niet zelf modderen. Melk is vergif voor ze. Ze krijgen er diarree van en gaan dood.

Afwisseling
Een egel houdt van een afwisselende leefomgeving: bos, wat open gebied maar ook in onze natuurlijke tuinen met veel hagen, onderbegroeiing en variatie voelt hij zich thuis. Als er maar genoeg te eten is en voldoende plek om te schuilen. Ze hebben de pest aan vocht en bouwen hun nest op een droge plek. De woning is een ware egelvilla die zorgvuldig wordt bekleed met bladeren, takjes, mos en gras.

?Slaapkop
De egel is een echte slaapkop: ze slapen zolang het licht is en pas in de schemer worden ze actief. Ook de winter brengen ze grotendeels slapend door. Tegen de tijd dat het voorjaar wordt is eten van levensbelang. In natuurlijke tuinen zonder ondoordringbare schuttingen kan hij voedsel vinden. Als je het geluk hebt om twee egels door de tuin te zien wandelen dan is het altijd een moeder met jong. Of het is een stel dat in paringstijd achter elkaar aan zit. Volwassen egels zijn niet erg op elkaars gezelschap gesteld.

Tekst: Carla van Lingen