"Duurzaam plastic is niet de oplossing"

'Duurzame kunststoffen' als alternatief voor plastic zijn vaak niet zo duurzaam als ze beweren te zijn. Dat blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit. "Dingen duurzaam noemen wekt de indruk dat ze een positiever effect op het milieu zullen hebben", aldus de onderzoekers. "Toch kunnen de producten nog steeds veel negatieve effecten en ongewenste gevolgen hebben."

De toenemende populariteit van plastic vormt een grote uitdaging voor het milieu. In de afgelopen jaren zijn pogingen ondernomen om dit probleem aan te pakken. Van recyclingtechnologieën en biologisch afbreekbaar plastic tot pogingen om het gedrag van de consument te veranderen door middel van een belasting op plastic. Dit draagt allemaal bij aan het relatief nieuwe concept van 'duurzaam plastic'. Dat nieuwe modewoord wekte de interesse van onderzoekers Sara Gonella en Vincent de Gooyert die nu een uitgebreid onderzoek hebben gepubliceerd naar de werkelijke duurzaamheid van mogelijke interventies in het plasticsysteem, gericht op het verbeteren van de duurzaamheid. 

"Dingen duurzaam noemen wekt de indruk dat ze een positiever effect op het milieu zullen hebben. Maar ons onderzoek toont aan dat dit misschien alleen waar is als we het in een zeer smalle context bekijken," waarschuwt Gonella. "Het eindproduct is in sommige opzichten misschien duurzamer, maar er kunnen tegelijkertijd toch nog steeds veel negatieve effecten en ongewenste gevolgen zijn, vooral als je ook de sociale en economische aspecten bekijkt."

Een voorbeeld hiervan is de druk om over te schakelen van plastic gemaakt van olie naar plastic gemaakt van biomassa, legt de Gooyert uit. Het gebruik van biomassa is nog steeds enorm energie-intensief en er wordt nog steeds gebruik gemaakt van fossiele brandstoffen. Bovendien kan een grotere vraag naar biomassa leiden tot overmatig gebruik van landbouwgrond in landen met een laag inkomen, wat een negatief effect heeft op de voedselproductie en -kwaliteit in die regio's. "In veel andere gevallen is er gewoon geen alternatief voor plastic beschikbaar: ‘Voor een breed scala aan essentiële toepassingen, van medische apparatuur tot zonnepanelen, worden de duurzaamste opties nog steeds gemaakt van plastic."

De onderzoekers wijzen er ook op dat als mensen wordt verteld dat het plastic dat ze gebruiken nu duurzaam is, dit kan leiden tot meer onzorgvuldigheid bij het gebruik van plastic. Gonella: ‘"Als mensen de indruk hebben dat bijvoorbeeld biologisch afbreekbaar en/of biogebaseerd plastic ‘voldoende’ milieuvriendelijk is, kan dat een grotere transitie van andere materiaalsoorten ontmoedigen. Bovendien zijn niet alle consumenten zich ervan bewust dat biologisch afbreekbaar plastic mogelijk niet biogebaseerd is, en omgekeerd. Deze verwarring kan leiden tot fouten bij afvalscheiding."

De bevindingen van Gonella en De Gooyert kunnen dienen als waarschuwing voor de Verenigde Naties, waar momenteel een verdrag over plasticvervuiling wordt opgesteld. Gonella: "Naar verwachting komt er het komende jaar een verdrag dat een einde zal maken aan de plasticvervuiling, maar er zijn aanwijzingen dat veel leden van de VN datgene wat zij ‘alternatief plastic’ noemen, beschouwen als een haalbare manier om vooruitgang te boeken op weg naar meer duurzaamheid. Maar zonder een duidelijke, allesomvattende definitie van wat duurzaam plastic nou eigenlijk is, zou de VN in dezelfde valkuil kunnen trappen als vele anderen, zoals we zien in ons onderzoek. Een duidelijke definitie van wat plastic duurzaam maakt is nog steeds vrij vaag, vooral als je kijkt naar alle omliggende factoren, zoals wij deden. Zolang niet alle aspecten van duurzaamheid in aanmerking worden genomen, mag er niet te veel worden verwacht van dat wat wordt gepresenteerd als 'duurzaam’ plastic."

Bron: Radboud Universiteit