Dolfjansen: MoneyMoneyMoney

Ik was ooit, een kleine tien jaar geleden, in de Verenigde Staten en ja, ik vraag me ook af waarom ze mij, linkse oproerkraaier met een soms best groot publiek, toen hebben binnengelaten. De mooiste vragen op de visumaanvraag vond ik of ik bij terrorisme en/of genocide betrokken ben geweest (ik wilde naar waarheid antwoorden: niet recent, maar koos toch maar voor: no sir!) en of ik lepra tussen haakjes besmettelijk heb. Waaruit ik concludeer dat ze aan de overkant van de plas lepra niet zo’n punt vinden als je het maar weer netjes mee naar huis neemt.

Afijn, we staken de Canadese grens over en ik las en hoorde over de oilsands, een ontwikkeling in de provincie Alberta waarmee alle energieproblemen van Canada en de VS opgelost zouden gaan worden. Dat daarmee ook het landschap verwoest zou worden, inheemse volkeren hun grond kwijt zouden raken en dat voor de winning van drie vaten olie ongeveer twee vaten olie aan energie nodig waren, zou je als details kunnen zien waaraan alleen linkse oproerkraaiers aandacht besteden. Vandaar dus.

En omdat het toen is begonnen, en nu op volle kracht loopt, die winning. Omdat ik in de nieuwe film van de Yes Men – twee actievoerders die de wereld achter de politiek, de lobby en de multinationals aan je laten zien – beelden van dat landschap in Alberta zag waarvan de tranen me in de rug schoten. Omdat argumenten die voor de winning van deze olie pleiten ook worden gebruikt bij mogelijke oliewinning van deze olie pleiten ook worden gebruikt bij mogelijke oliewinning in het Arctisch gebied, of voor schaliegas. En mocht je willen weten hoe het landschap van de Appalachians eruit ziet tijdens en nadat Big Coal is langs geweest met zijn gravers, zijn explosieven en zijn vrachtwagens, de beelden zijn makkelijk te vinden op het grote internet: Mountain top removal, zo heet de methode van winning aldaar. Dus dan heb je vast een beeld.

En, ten slotte, omdat ik oprecht niet kan begrijpen hoe ver wij als mensen gaan om aan onze  huidige en toekomstige energiebehoeftes te voldoen, hoe ver we gaan vooral om geld te verdienen. Hoe het mogelijk is dat een project als dit wordt afgerekend op vaten olie, dollars en tevreden aandeelhouders, zonder ook maar een blik op werkelijke en vaak onomkeerbare gevolgen.

Wellicht ben ik niet alleen een oproerkraaier maar ook nog zo naïef als een paar pantoffels, maar ik kan er niet bij. Kun je kijken naar een verwoest landschap en onvermijdelijke oilspills en blij worden, als directeur, als aandeelhouder, als betrokken bankier, omdat je megawinsten gaat behalen, of omdat je grote auto blijft grommen en je airco blijft blazen? Kun je het goedpraten in je eigen hoofd, met het argument dat die vraag naar energie er toch is, dus dan zou je toch een dief van je eigen portemonnee zijn als je het niet ging leveren? Hoe doe je dat? Hoe sluit je je af voor wat je aanricht? En dan nog iets: wellicht heb je een beetje gevolgd wat er gaande is op het gebied van TTIP, het Transatlantische Vrijhandels- en Investeringsverdrag. Voorstanders, tot en met minister Ploumen aan toe, hebben het over betere handelsvoorwaarden en daarmee meer welvaart voor vele wereldbewoners, tegenstanders zien vooral meer vrijheid van investeren en het maken van winsten, vrijhandel in plaats van eerlijke handel en een duidelijke vergroting van de macht van bedrijven en multinationals, die bijvoorbeeld een land kunnen aanklagen als ze hun product – ik noem de chloorkip even als voorbeeld – niet op de markt mogen slingeren.

Ik zie, en ik ben echt geen overdreven pessimist, een situatie voor me dat een bedrijf dat al groot succes haalt met kolenwinning in Virginia, of het leegtrekken van die oilsands in Alberta, ons land kan aanklagen als ze geen toestemming krijgen hier schaliegas te gaan winnen. En, inderdaad, aan zo’n geschil komt geen rechter te pas, en het kan een land tientallen miljoenen kosten en de dwang om iets toe te staan waartegen vele beschaafde mensen zich terecht verzetten.

In 2006, in Vancouver, schreef ik toen twee columns over de oilsands. Ik citeer even het eind van de tweede, met uw welnemen: soms denk ik dat het allemaal nog goed zou kunnen komen met de wereld, soms hoop ik alleen maar dat onze kinderen zich zullen weten te redden. Fijne zondag.