Dode bomen in de Nederrijn

Bijna niets is zo kenmerkend voor Nederland als het rivierenlandschap, maar ook bijna niets is zo veranderlijk. De afgelopen jaren zijn ze vervuild, en weer schoner geworden, van loop veranderd, verlegd. Er zijn vissoorten verdwenen en andere opgedoken. Hoe gaat het nu met de rivier in Nederland, anno 2014? Dat bekijken we in de Nederrijn.

De afgelopen decennia is de waterkwaliteit in de Nederlandse rivieren enorm verbeterd. Toch is de ecologische kwaliteit van de Nederlandse rivieren nog niet op peil. Inheemse soorten waarvan verwacht werd dat ze weer zouden terugkeren, zijn bijvoorbeeld nog niet voldoende aanwezig.

De rivier van nu is compleet anders dan de rivier van 200 jaar geleden. De bochten zijn eruit gehaald, natuurlijke oevers hebben plaatsgemaakt voor stortstenen en alles wat opstuwing kan veroorzaken, wordt uit de rivier gehaald. Rond 1750 lagen er bijvoorbeeld overal nog omgevallen bomen in de rivier. Uit onderzoek blijkt dat op die bomen ontzettend veel macrofauna aanwezig was, ongewervelden die met het blote oog nét te zien zijn, zoals kokerjufferlarven, vlokreeftjes en eendagsvliegen. Macrofauna heeft structuur nodig om op te kunnen leven, eigenlijk fungeren die bomen dus als een soort koraal. Maar niet alleen het kleine grut heeft wat aan bomen, ook vissen maken er graag gebruik van. Om te schuilen, te paren en om te foerageren op de macrofauna.

Trend
In beken en niet-bevaarbare rivieren in binnen- en buitenland liggen sinds een paar jaar weer her en der bomen of stammen in het water. Maar veel bevaarbare rivieren zijn belangrijk voor de scheepvaart, en daar heeft men het vanwege de veiligheid nog niet aangedurfd om bomen in de rivier te leggen. Rijkswaterstaat is een pilotproject begonnen waarbij negen bomen op veilige plekken in de Nederrijn verankerd zijn. Ze worden af en toe omhoog getakeld om te kijken wat er op groeit en leeft.  Dat is belangrijk en spannend onderzoek, want als de bomen in de drukke rivier de Nederrijn de ecologische kwaliteit verbeteren, kunnen er op meerdere plekken dode bomen geplaatst worden. Zo gaat de rivier weer een klein beetje meer lijken op hoe het vroeger was.