Diet Groothuis wint Frater Willibrordus Prijs 2023

Met een beschrijving van late gierzwaluwen heeft dichter en schrijver Diet Groothuis de Frater Willibrordus Prijs gewonnen. Dat is zojuist bekend gemaakt in het BNNVARA programma Vroege Vogels op NPO Radio 1. De prijs is in het leven geroepen voor de mooiste, meest inspirerende waarneming op de Fenolijn. Al meer dan 20 jaar is dat een vaste rubriek in Vroege Vogels.

"Zitten wij op deze zonnige zondagochtend in de achtertuin, mijn lief en ik, te luisteren naar de fenolijn. Vertelt iemand dat ze al vanaf 1 mei elke dag de gierzwaluwen uit de lucht aan het kijken is, en ze ongelofelijk gelukkig is als ze hen tien dagen later eindelijk ziet. En zeg ik tegen mijn lief ‘ik ga zo de fenolijn inspreken dat ik al sinds 27 april aan het zoeken ben en ze zijn er nog niet, op 15 mei’. En ik ben er echt heel verdrietig over en chagrijnig. En elke dag, elke dag kijk ik. En de fenolijn is afgelopen en geloof het of niet, hij wijst naar de lucht en zegt ‘kijk, en daar vliegen ze’. Oh! Ik schiet helemaal vol. Wat ben ik blij, wat kan je toch gelukkig worden van die beestjes. Ze zijn er!"

"Gierzwaluwen kondigen, meer nog dan de lente, de zomer aan. En wat hebben we in 2022 lang op ze moeten wachten. De jury waardeerde de volharding van de beller waarmee ze dag in dag uit verlangend en vragend vanuit de tuin omhoog naar de hemel keek. Haar stemming werd beïnvloed door het uitblijven van die langverwachte straaljagertjes in de lucht. Fenologisch gezien interessant, omdat de natuurkalender zich naar voren lijkt te verplaatsen, terwijl de gierzwaluw vorig jaar duidelijk op zich liet wachten. De jury waardeerde het dat de fenolijn een rol speelde in deze melding én dat je de natuur kunt beleven vanuit de tuin, samen met je lief."

Diet Groothuis is schrijver en dichter. Onlangs verscheen van haar hand ‘het groene poetsboekje’, waarin ze tips geeft hoe je je huis zo milieuvriendelijk mogelijk kunt schoonmaken. En eerder schreef een kinderboek, waarin een das de hoofdrol speelt.

De prijs is vernoemd naar Frater Willibrordus. In september 2019 overleed hij. Vanaf het begin van de Fenolijn, in 2001, is de Frater één van de vaste, trouwe bellers. Hij was altijd betrokken en vond het ook zijn taak om bij te houden wat er in de natuur onder invloed van het klimaat veranderde. Al vanaf het moment dat hij het klooster inging, was hij gefascineerd door de natuur en speciaal de fenologie: de leer van de eerstelingen in de natuur. Hij wilde de luisteraar met zijn waarnemingen altijd iets bijbrengen en meegeven. Dat vooral maakte hem geliefd bij de luisteraar.

De Frater Willibrordus Prijs is een initiatief van Vroege Vogels. De prijs is dit jaar voor de vierde keer uitgereikt en bestaat uit een aquarel met vliegende gierzwaluwen, gemaakt door kunstenaar Erik van Ommen. De jury bestaat uit Arnold van Vliet coordinator van De Natuurkalender van Wageningen University, schrijver Bibi Dumon Tak en Vroege Vogels samensteller Daniel Gulpers. Om tot een winnaar te komen heeft de jury de vele duizenden meldingen van de fenolijn afgeluisterd. Het zijn berichten, die zijn ingesproken tussen 20 februari 2022 en 20 februari 2023. De drie eerdere winnaars van de prijs zijn Hans Gartner in 2020 (invasie distelvlinders), Bas Bijl in 2021 (late boerenzwaluw) en Mirjam Wiskerke in 2022 (baltsende witte kwikstaarten).

De Vroege Vogels fenolijn is het afgelopen jaar wel duizenden keren gebeld. De jury van de tweede Frater Willibrordus Prijs heeft een shortlist samengesteld uit al die meldingen. Maar dit is de selectie van bijzondere waarnemingen van het afgelopen jaar, die het net niet hebben gehaald: