Der Naturen Bloeme, natuur van de middeleeuwen

Rond 1270 schrijft de Vlaamse dichter Jacob van Maerlant Der naturen bloeme. Een middeleeuwse encyclopedie over al het moois wat de natuur te bieden heeft. Het werk is geschreven in het Middelnederlands, zodat mensen die het Latijn niet machtig waren ook kennis konden nemen van de natuur. Ingrid Biesheuvel vertaalde het boek vanuit het Middelnederlands naar het Nederlands. Der Naturen Bloeme in het Nederlands, verscheen deze maand.

In elk hoofdstuk van de encyclopedie komt een ander onderwerp aan bod, zoals wonderbaarlijke mensen, viervoetige dieren, vogels, zeemonsters, vissen, slangen, insecten en andere kruipende dieren, (specerij)bomen, kruiden, geneeskrachtige en giftige bronnen, edelstenen en metalen. Je vindt in het geschrift ook onderwerpen als zeemonsters, centauren en eenhoorns terug. Die getuigen van de stand van zaken in de serieuze wetenschap in Maerlants tijd, die hij op zijn beurt dan weer ook uit bronnen uit de Oudheid haalde zoals Aristoteles, Solinus en Plinius.

Der Naturen Bloeme bevat ook wijze lessen voor de lezers. Zo dicht hij over de kraai die zeer bezorgd is voor zijn jongen en die het broedende vrouwtje dag en nacht van voedsel voorziet: “Heren, leer om trouw voor uw vrouw te zorgen!” Mnl. Leert, ghi mannen, uwen vrouwen / te helpen met goeder trouwen! Of de hen die te grote brokken voedsel voor haar kuikens in stukjes hakt. “Precies zo zie je dat bij goede leermeesters: als hun leerlingen iets voor zich krijgen wat te moeilijk voor hen is, legt hun meester hun de woorden één voor één uit”.