De Veldleeuwerik

Wetenschappelijke naam: Alauda arvensis
Wat valt er op aan de veldleeuwerik:
- uitbundige zang tijdens langdurige stijg-, cirkel- en daalvluchten
- brede maar spits toelopende vleugels
- bruine met zwart en crème doortekende rug en vleugels
- musachtig formaat met nauwelijks zichtbare kuif
- download vogelzang (350 kB)

Hoog boven de aarde ‘tiereliert’ het lied in een onafgebroken stroom de ruimte in. Minutenlang wordt dat volgehouden en als u een stijve nek wilt voorkomen, is een horizontale houding de beste. Als aan een draadje lijkt de vogel heel gelijkmatig naar boven te worden getrokken.

Borst vooruit, kop hoog met de snavel naar boven en tegen de wind in verandert de bruine vleermuisachtige verschijning in een zwart stipje dat maar door blijft gaan met het produceren van eindeloze reeks klanken. Het vrouwtje zingt duidelijk minder hard en minder uitbundig dan het mannetje.

Op een polletje of kluitje wordt er soms ook gezongen maar meestal kunnen ze zich niet bedwingen en stijgen ze al jubelend op. Je ziet ze op de grond overigens gemakkelijk over het hoofd. Ze zijn iets groter dan een mus en bruin geschubd, dus vallen ze niet erg op. Het is een vogel met een ‘wit randje’. Niet alleen de buitenste staartpennen zijn wit, ook de achterrand van de vleugel is licht gekleurd.

De helft van de mannetjes die terugkeerden naar hetzelfde gebied, konden rekenen op de trouw van het wijfje van vorig jaar. Niet zozeer trouw aan de man maar trouw aan het gebied, want mannetjes die een ander territorium bezetten zagen een veel kleiner percentage van hun eerdere levenspartners terug.

Het nest is een onopvallend holletje in een graspol, dat de jongen na een week al wandelend zo snel mogelijk verlaten. Risicospreiding, want de her en der verspreide jonge vogels zijn een minder makkelijke prooi voor wezels, hermelijnen en andere roofdieren. Pas na een week of twee kunnen ze vliegen en stijgen hun overlevingskansen aanzienlijk.

Ze laten zich volop horen boven vochtige duinvalleien, heidevelden en akkers. Ook vochtige niet al te intensief gebruikte weilanden zijn in trek. Alleen worden weidegebieden voor het grootste deel en vakkundig kaalgeschoren. Er is dan geen voer en geen dekking meer te vinden. Het onopvallende nestje wordt door al snel verpulverd. En als de enorme jaarlijkse verliezen tijdens de trek en overwintering niet meer door een jaarlijkse geboorte worden aangevuld, gaat het razendsnel mis.

Je kon aan het begin van deze eeuw alleen maar lid worden van Vogelbescherming Nederland als je beloofde 'geen leeuweriken voor de tafel te gebruiken'. In de landen Griekenland, Frankrijk, Spanje en Italië gaan er nu nog zo'n 4 miljoen leeuweriken de pot in.

Een deel van de veldleeuweriken blijft ’s winters hier rondzwerven, maar samen met de treklustigen spoeden ze zich al vroeg in het voorjaar terug naar hun broedgebieden. Veldleeuweriken die in Nederland broeden, trekken voor een deel weg naar Frankrijk of Engeland.

Luister ook naar de reportage over de trekvogel:
- Uitzending 17 april 2005
- Verslag van Nico de Haan

Voor nog meer vogels in deze serie:
- Ontdek de vogeltrek

Links:
- Actie Vogelbescherming
- Natuurinformatie naturalis

Fotograaf:
- Daan Schoonhoven op Birdpix
- Marcel van der Tol op Birdpix