De tjiftjaf zingt tweetonig

Wetenschappelijke naam: Phylloscopus collybita
Wat valt er op aan een tjiftjaf:
- kleine en slanke vogel
- onopvallend geelgroen gekleurde vogel
- zeer algemeen
- zeer regelmatig tweetonig hoog lied 'tjif-tjaf-tjif-tjaf-tjif'
- download vogelzang (450Kb)

De tjiftjaf is veel kleiner en slanker dan een Huismus. De tjiftjaf lijkt als twee druppels water op de fitis. De zang is het enige middel om beide soorten uit elkaar te houden. De tjiftjaf heeft donkere poten en wat minder geel dan de fitis en wat grauwer van kleur en heeft een minder opvallende wenkbrauwstreep. In de nazomer is de jonge tjiftjaf veel geler dan de oude vogels.

Weinig vogels zingen zo regelmatig als de tjiftjaf. Het lijkt op de zang van de koolmees. De tjiftjaf zingt echter op één enkele toonhoogte. Deze verdragende zang, een tweetonig hoog 'tjif' en een lager 'tjaf', verraadt zijn aanwezigheid onmiddellijk. Het is tevens het duidelijkste onderscheid van de fitis, die een wat weemoedige vinkachtige zang heeft zonder de vinkenslag aan het einde van het liedje.

In het voorjaar en de vroege zomer zijn de tjiftjaffen bijzonder algemeen in Nederland en ondanks hun gewicht van enkele grammen overwinteren  ze in Noord-Afrika. Tjiftjaffen zijn bosvogels die houden van een rijke ondergroei; struikgewas en lage bomen.

Goede broedplaatsen zijn rustige grasbermen, hooiland, weilanden, of vergelijkbare graslanden. Nestbouw: De tjiftjaf maakt een bolvormig nest dat meestal in een dichte wirwar van braamtakken, brandnetels en andere begroeiing vlak boven de grond ligt.

De tjiftjaf is een zomergast in Nederland en is in het vroege voorjaar als één der eersten weer terug. Dat is vaak in de eerste helft van Maart. Overwinteren doet de tjiftjaf in de landen rond de Middellandse zee. De tjiftjaf trekt niet zo ver als de fitis wat waarschijnlijk komt door de kleinere vleugel van de tjiftjaf. De tjiftjaf overwintert dichtbij, en keert daarom waarschijnlijk ook eerder terug in onze omgeving dan de fitis.

De tjiftjaf is niet bedreigd. Volgens de laatste gegevens is de tjiftjaf sinds medio jaren tachtig flink toegenomen en in sommige gebieden in aantal zelfs verdubbeld. Dit zou komen door de verbraming van de bosvegetatie die voor goede nestgelegenheid zorgen.

Luister ook naar de reportage over de tjiftjaf en fitis met Hans Peeters:
- Uitzending 20 maart 2005

Voor nog meer vogels in deze serie:
- Ontdek de vogeltrek

Voor meer informatie over de tjiftjaf:
-  Vogelbescherming
-  Natuurinformatie Naturalis
-  IVN Vecht & Plassengebied