De mythe van het echt judasoor | Weetje

Het zijn de vlezige oren van de natuur: judasoren. Ze lijken sprekend op het menselijk gehoororgaan. Soms alleen een beetje misvormd. De afgelopen tijd hebben we veel foto's van echt judasoor binnengekregen op onze fotopagina. Maar wat zijn deze verschijnsels eigenlijk? En hoe komen ze aan hun naam?

Echt judasoor (Auricularia auricula-judae) is een zwam uit de familie Auriculariaceae. De zwam groeit onder andere op de bast van grote levende of dode vlieren en doet het het beste op schaduwrijke plaatsen met een hoge luchtvochtigheid. Als het droog weer is, vermindert de soort. Je kan judasoor ook vinden op levende en dode acacia’s, beuken of populieren. Echt judasoor groeit gedurende het hele jaar op voornamelijk oud of afgestorven loofhout in Nederland en België.

De jonge exemplaren van echt judasoor kunnen eruitzien als een roze, bijna doorzichtige oren.

De oudere zwammen worden harder en donkerder. De buitenzijde en bovenzijde zijn fijn viltig, fluweelachtig behaard en bijna bruinzwart. De binnenkant is glad of geaderd en wat lichter van kleur. Als het droger wordt buiten krimpt hij in en wordt hij harder en donkerder, tot aan zwart toe.

De zwam kan weer opzwellen zodra er weer water bij komt. Onder vochtige omstandigheden is het 2-8 cm grote judasoor een roodbruin tot olijfbruine zwam, die zacht aanvoelt en elastisch kraakbeen-achtig is. In het jeugdstadium zijn ze kelk-, mossel-, of schotelvormig. Later zijn ze rond en geplooid, onregelmatig gegolfd en gelobd. Onder optimale omstandigheden bereiken ze afmetingen van 8 tot 12 cm.

De naam judasoor komt van de legende over de Bijbelse figuur Judas Iskariot. Deze paddenstoel was te zien op de vlier waaraan Judas zich had opgehangen nadat hij Jezus verraden had. De paddenstoel heeft de vorm van een oor en er werd gedacht dat de paddenstoel het oor van Judas was. Andere benamingen van de zwam zijn: boomoortjes, zwarte boomoren of muizenoortjes.

De soort kan als parasiet op een levende gastheer leven. Het kan dan witrot veroorzaken. Bij dit proces wordt de stof lignine wordt afgebroken, wat samen met cellulose de basisstoffen vormen in hout. Bij witrot blijft alleen cellulose in het hout over. Het aangetaste hout verandert hierdoor in een witte, sponzige, vezelige substantie die makkelijk uit elkaar valt. Bomen die aangetast zijn door witrot proberen de aantasting te compenseren door extra hout rond de aangetaste plek aan te maken. Je ziet dan vaak lange, vezelige houtvezels in en rond de stam. Schimmels zijn voor zover bekend de enige organismen die tot witrot in staat zijn. 

Als de gastheer, de boom in dit geval, door witrot sterft, wordt het judasoor een saprofyt. Dit soort schadelijke zwammen heten necrotrofe parasieten.

Judasoor wordt in sommige delen van de wereld ook gegeten! In China en Japan wordt het gebruikt in de Hot and Sour Soup. De paddenstoel heeft niet veel smaak van zichzelf, maar het neemt de smaak goed op van het vocht waarin het geweekt en gekookt is. Ook na het koken behoudt de zwam zijn beet. De zwam kan ook worden gedroogd en daarna worden gegeten. Het is echter niet de bedoeling dat wij massaal echt judasoor gaan plukken, daar ziet het er veel te mooi voor uit!

Bron: Wikipedia, Rootsmagazine, Bomenwerk, Mens en Gezondheid