De moerbeiboom van Dokkum

Naast de grote kerk in het centrum van Dokkum staat een eeuwenoude zwarte moerbeiboom. De zwarte moerbeiboom komt van ver, heel ver. Iran is de natuurlijke groeiplaats van deze loofboom. Toch heeft er eentje zijn weg gevonden naar Dokkum, en dat is niet zomaar. Het hofje aan de zijkant van de kerk was vroeger de tuin van de predikant. Die heeft de boom daar waarschijnlijk geplant, omdat de moerbei in de Bijbel wordt genoemd. “Het ruizen van de wind door de moerbeitoppen zou de aanwezigheid van God verraden”, aldus florist Gertie Papenburg. 

De Fransen nemen in 1795 de macht over en stichten de Bataafse Republiek dat het grootste gedeelte van het huidige Nederland omvatte. Veel leiders van de Bataafse Republiek waren patriottische politici, voorheen onderdrukte Nederlanders. Zij kregen, met Franse steun, de kans om alsnog hun idealen te verwezenlijken. Eén van de decreten die zij gaven was de scheiding van kerk en staat. De kerk, voorheen het bolwerk van de macht, verloor zijn monopolie. Vanaf 1799 kregen doopsgezinde, rooms-katholieken en Joden theoretisch het recht om aan het bestuur van de stad deel te nemen. 

De moerbei, dat in wezen bes betekent, zijn zware sappige vruchten die lijken op een vergrote versie van een braam. Deze bessen hebben de geestige eigenschap dat vogels er dronken van kunnen raken. De moerbeien gisten aan de takken en zijn vaak te verleidelijk voor vogels om te passeren, met wonderlijke vogelzang en kromme wandelingen tot gevolg. “Alles wat út Dokkum komt, dat suupt! Ekt de voegels”, aldus Dragt in het Dokkumer dialect. 

De boom gaat in zijn latere jaren hangen, op de grond liggen en neemt om die reden ontzettend veel ruimte in. Gelukkig wordt de moerbeiboom in Dokkum omhoog gehouden met kabels en palen. Maar volgens Papenburg is een oudere moerbeiboom voor de meeste tuiniers een doorn in het oog. Daar komt bij dat de grote bessen een glibberige situatie maken, paden en terrassen worden gevaarlijk voor voetgangers. Om nog maar te zwijgen over de onverwijderbare vlekken in je kleding. Gelukkig trekt de oude reus in Dokkum er zich niets van aan en kan iedere passant nog steeds genieten van dit juweel.