De groene VARA: Natuur & Milieu

Naast het succesvolle radioprogramma en een druk bezochte internetsite heeft Vroege Vogels binnenkort ook een editie op tv. Natuur & milieu was al een speerpunt van de VARA toen Bert Garthoff nog Weer of geen weer presenteerde. Over de relatie van de VARA met 'alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit' praten we met Joost Huijsing (eindredacteur Vroege Vogels-radio) Wim van Klaveren (eindredacteur Vroege Vogels tv) en Bram van der Wielen (redacteur Vroege Vogels-internet).

Joost Huijsing : 'Natuur en milieu past bij alles waar de VARA voor staat. Het is eigenlijk de basis van alles en is dat altijd al geweest. We zijn natuurlijk al jaren op zondagochtend tussen acht en tien uur op de radio. Dat gaat nog terug tot de tijd van Bert Garthoff met Weer of geen weer. Toen bestond milieu eigenlijk nog niet. In dat programma ging het over de natuur en, zoals columnist dr. Fop I. Brouwer zei, over 'alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit'. In de jaren zeventig veranderde de inhoud van het programma volledig met de opkomst van milieuorganisaties: minder natuur, steeds meer bewustzijn van de zuinige manier waarop we met onze leefomgeving moeten omgaan.'
Wim van Klaveren : 'Natuur en milieu past in de traditie van de VARA. We gaan realistisch met het onderwerp om en laten ons anders dan andere omroepen niet opeens meeslepen in een hype zoals er nu gaande is over klimaatverandering.'
Huijsing : 'Er is wel vaker een piek in de belangstelling geweest. Eind jaren tachtig, begin jaren negentig was het milieu ook hot. Na de ramp in Tsjernobyl, in april 1986, laaide de aandacht op.'
Van Klaveren : 'Ja, toen wilden mensen stoppen met spinazie eten en was elk blaadje sla verdacht, want misschien was het wel radioactief.'
Bram van der Wielen : 'Het debat ging toen vooral over kernenergie en alles wat daar mee samenhing. Nu is de aandacht verbreed. Je ziet de onderwerpen waar men nu mee bezig is, ook veel sneller veranderen.'
Huijsing : 'In die tijd plaatsten Nederlanders het onderwerp natuur en milieu bovenin hun top tien, nog vóór zaken als verkeer of integratie. Na die tijd werden onderwerpen als economische voorspoed en internetontwikkeling hoger gewaardeerd, dat was een individualistische tijd. Na 2000 richtte de blik zich op terrorisme en veiligheid. Nu is natuur en milieu weer terug in de top drie. Maar mensen kijken er wel meer naar uit een persoonlijk belang. Eigenlijk is het onderwerp nooit weg geweest, maar voor de politiek deed het minder ter zaken. In Den Haag deden ze het af met een staatssecretaris, voor het publiek behoorde het echter nog steeds tot een van de belangrijkste zaken des levens. Dat bleek duidelijk uit de groei van de ledentallen van natuur en milieuorganisaties. Die was enorm.'

Toch moest Al Gore er aan te pas komen om het onderwerp weer echt onder de aandacht te brengen. Wil de VARA meeliften in de klimaatsveranderinghype?
Huijsing : 'Het is jammer dat iedereen gewacht heeft op Al Gore. Dat deze nieuwe golf opkwam, kon je zien aankomen. We hebben zelf een jaar geleden aangegeven dat we hier iets mee moesten, maar de gang van zaken in Hilversum is nogal stroperig. Het is tegenwoordig niet meer genoeg als je je eigen directie van de noodzaak overtuigt. Dan komt het onderwerp pas echt in de vergadermolen terecht en dan moet er nog een aantal netcoördinatoren overheen. Vroeger kon een omroep veel sneller handelen en hoefde je dus niet achter de trend aan te hobbelen.'
Van Klaveren : 'Maar het is zeker niet zo dat de VARA wil meeliften. Natuur en milieu heeft bij een progressieve omroep als de VARA altijd op de rol gestaan. BNN claimt nu alles wat met klimaatneutraal gedrag te maken heeft, dat is een positieve ontwikkeling, maar milieuproblematiek is een veel breder onderwerp en behelst veel meer dan een hype die over een paar jaar weer verdwenen is.'

Huijsing : 'Bij een bezoek aan een Vroege Vogelsjubileum bij kasteel Groeneveld werd Marcel van Dam overdonderd door de enorme opkomst. Die dag besefte hij dat daar een markt lag, dus wilde hij ook een editie op tv. Vier seizoenen is Vroege Vogels op tv geweest, maar het was geen doorslaand succes. Dat kwam ook doordat radio en tv volstrekt langs elkaar heen werkten. Het waren twee eilandjes binnen de VARA.'
Van Klaveren : 'Nu is er veel meer synergie. De band wordt al zichtbaar door het presentatieteam dat ook bij tv bestaat uit Menno Bentveld en Andrea van Pol. De redacteuren van radio, tv en internet zitten bij elkaar en vormen een gemotiveerd team, ze willen echt iets voor elkaar krijgen. De traditionele animositeit tussen de verschillende afdelingen is er dit keer niet.' Huijsing: 'We moeten natuurlijk wel rekening houden met elkaar. Op tv moeten we op zaterdagavond niet precies hetzelfde vertellen als de volgende ochtend op de radio.'

En gaan jullie ook de natuur in of blijven jullie in de studio?
Van Klaveren : 'Het wordt uitgezonden vanaf locatie, reportages uit de natuur zullen zeker een groot onderdeel gaan uitmaken van de inhoud. Het tvprogramma heeft slechts een kwart van de lengte van het radioprogramma, dus ons probleem is eerder dat we te veel aanbod hebben dan te weinig.'
Huijsing : 'Het is leuk dat we elkaars excuus kunnen zijn. We behandelen alle onderwerpen, alleen op verschillende plekken. Nu heb je nog wel eens dat je je afvraagt, hè, waarom hebben we dat niet gedaan.'
Van der Wielen : 'En dan roep ik: maar dat staat allang op de website. Wat dat betreft zit ik misschien wel het meest bovenop het nieuws van alle drie.'
Van Klaveren : 'En wij zijn soms nog van die ouderwets denkende programmamakers die zich te laat realiseren, o ja, het kan ook nog op internet. Dat zit nog niet echt in de haarvaten.'
Van der Wielen : 'Gelukkig merk je wel dat het snel vooruitgaat. Dat het eilanddenken steeds minder wordt en dat er meer interactie is tussen radio, televisie en internetredacties.'

Van der Wielen : 'Zeker, op internet zal alle programmainformatie te vinden zijn, maar los van beide programma's hebben wij ook onze eigen activiteiten. Zo kunnen kijkers en luisteraars op de website terecht op het forum met vragen over de natuur die door anderen worden beantwoord. Vaak is er al binnen een paar seconden een antwoord binnen. Mensen kunnen ook hun natuurfoto's insturen en doen dat zo enthousiast dat de mooiste plaatjes al zijn samengebracht in een boek dat vorig jaar is verschenen. Vanaf begin 2006 hebben we bovendien een extra dagelijkse nieuwsbrief met ingezonden natuurfoto's, die men via de mail kan ontvangen.'
Van Klaveren : 'Groot voordeel van de website: die is er elke dag.'
Van der Wielen : 'Interessant is ook dat de manier waarop internet informatie verspreidt en de reacties die daarop volgen, ervoor zorgen dat internet steeds meer een bron wordt voor de onderwerpen die radio en tv behandelen. Doordat de bezoekers van de website ook informatie geven, wordt het veel meer tweerichtingsverkeer.'

Wanneer komt er een digitaal themakanaal?
Van der Wielen : 'Het aantal digitale themakanalen is gelimiteerd. De AVRO heeft al Dier en Natuur tv. Dat gaat meer over lieve, schattige huisdieren dan over milieukwesties. Die themakanalen zijn in principe bedoeld voor samenwerking dus uitzendingen van ons op dat AVROkanaal zouden mogelijk moeten zijn.'

Maar het onderwerp is dus eigenlijk al door de AVRO gekaapt, hoe gaat de VARA het zich weer toe eigenen?
Huijsing : 'Bert Garthoff bereikte nog tweeënhalf miljoen mensen, maar die tijden zijn echt voorbij. Het aanbod is veelzijdiger geworden, daar moeten we als VARA op inspelen, want ons doel is nog steeds zo veel mogelijk mensen bereiken. Dus zoek je naar platforms waar mensen komen. Dat is tegenwoordig ook op internet.'
Van der Wielen : 'Met onze nieuwsbrief bereiken we dagelijks veertienduizend mensen.'
Huijsing : 'Wij willen graag meer mensen bereiken dan de traditionele luisteraar op zondagochtend, dus ieder extra platform is welkom. We denken ook al weer na over een eigen blad. Vroege Vogels is een sterk merk. Cabaretier Joep van Deudekom deed eens een column bij ons en had daarvoor een eigen onderzoekje gedaan. Hij had twintig mensen uit zijn omgeving gevraagd of ze Vroege Vogels kenden. Allemaal! Toen hij vroeg of ze het programma ook wel eens hadden gehoord, antwoordden negentien van hen dat het daar nooit van was gekomen. Die mensen wil je toch graag bereiken. Ik hoop dat er na internet binnen tien of liever vijf jaar nog een ander platform volgt.' Kort na de start van Vroege Vogels op tv (half oktober) wordt ook de Vroege Vogels-website in een nieuw jasje gestoken.

tekst: Peter Kee
foto's Ronald Hoeben
Bron: Uitgesproken, VARA magazine, nr 13