Zoek de 'Big Five'

Op de Hoge Veluwe komen vijf grote zoogdieren voor. Tot voor kort waren het nog vier: het wild zwijn, de moeflon, het edelhert en het ree. Maar sinds kort is er een vijfde groot zoogdier toegevoegd, want er lopen ook damherten rond. Deze dieren zijn afkomstig uit het Deelerwoud en zijn er gekomen via een nieuwe natuurverbinding die is gemaakt. Menno en Milouska gaan op zoek naar de ‘Big Five’ van de lage landen. 

Het meest exotische dier in de Big Five is wel de moeflon. Oorspronkelijk komt deze schaapachtige uit Azië. In Europa leven er nog flink wat exemplaren op Corsica en Sardinië. De Veluwse moeflons stammen af van exemplaren die in Luxemburg leefden. Anton Kröller kreeg ze van vrienden. De moeflons hebben een korte, gladde, roodbruine tot kastanjebruine vacht. Rondom de ogen en neus, in de oren, bij de buik, hoeven en dijen is de vacht witachtig. Hoe ouder een dier is, hoe groter de vlekken. Mannetjes hebben op de rug een lichte, zadelvormige vlek. Zij hebben ook manen in de hals. Vrouwtjes zijn lichter en grijzer van kleur. De mannetjes (rammen) hebben grote, gedraaide horens, die langer en ronder worden naarmate ze ouder worden. Sommige vrouwtjes krijgen ook horens, maar die blijven veel kleiner.

De moeflons zijn de Drentse heideschapen van de Hoge Veluwe. Ze grazen wat af en houden hierdoor het gras kort en gaan verbossing tegen. Hierdoor is er minder kans op berk- en dennenopslag. De moeflons zijn zo exoot als maar zijn kan. Dat betekent dat hij nergens anders dan op de Hoge Veluwe gewenst is. Daarom is de moeflon ook het enige dier dat de Hoge Veluwe niet uit mag. De natuurverbindingen naar Planken Wambuis en Deelerwoud zijn zo ingericht dat deze soort er niet overheen kan.

Op de Hoge Veluwe leven in totaal zo’n 200 edelherten. Mannetjes leven in roedels, net als de vrouwtjes, maar zij leven samen met kalveren en eenjarige herten. Een eenjarig mannetje noem je een spitser, een eenjarig vrouwtje is een smaldier. De edelherten zijn deels afkomstig van Prins Hendrik die herten had op kroondomein het Loo. Kröller heeft ook een aantal herten per trein uit Hongarije gehaald.

In de maanden februari en maart verliezen de mannetjes jaarlijks hun gewei. Het nieuwe gewei groeit dan weer aan, tot het in juli volgroeid is. Samen met boswachter Henk Ruseler gaat Vroege Vogels op zoek naar vers afgevallen geweien.

In het park leven zo’n vijftig wilde zwijnen. Deze dieren zijn echte alleseters. Mannetjes worden keilers of evers genoemd en trekken er alleen op uit. De keilers hebben slagtanden die geweren worden genoemd. Deze groeien door tot de zwijnen vier jaar oud zijn. De zeugen leven met hun biggen en kinderen van ee jaar oud (overlopers) in groepen, de zogenaamde rotten.

In de 19e eeuw is het wild zwijn in Nederland uitgestorven. Prins Hendrik importeerde wilde zwijnen uit Mecklenburg in 1904. Kröller zet ze ook uit, maar die verdwenen. In 1942 zetten Duitsers weer wilde zwijnen uit, afkomstig uit het Loo. Daarna zijn er nog regelmatig zwijnen uitgezet.

In 1912 zet Kröller reeën uit, 20 afkomstig uit Appelscha en 75 uit het Deelerwoud. Nu leven er ongeveer 300 reeën in het natuurgebied. Ze houden van open vlakten en eten voornamelijk knoppen, blaadjes, kruiden en zachte grassen, Alleen de mannetjes hebben een gewei dat elke winter wordt afgeworpen. In maart is het nieuwe gewei volgroeid. De bast van het gewei wordt dan verwijderd. In mei worden de kalfjes geboren, dus in maart zijn de vrouwtjes hoogzwanger. Verschil tussen de bok (man) en geit (vrouwtje) is goed te zien door de witte vlek op de kont, hartvormig is geit, niervormig is bok.

In een ver verleden zijn er damherten uitgezet. In 1950 lopen er 9 damherten rond, maar daarna zijn de damherten lange tijd niet in het gebied te vinden. Sinds kort weer wel, via de natuurverbinding met het Deelerwoud. De Kröller-Mullers wilden overigens geen damherten in het park.