Dassenkalender januari: winterrust

Tijdens het Jaar van de Das houden we je elke maand op de hoogte van het leven van de das

De maand januari staat bij de dassen in teken van de ''winterrust.' Ze houden in onze streken geen winterslaap zoals egels, maar ze zijn wel een stuk minder actief.

Winterslaap?
In de noordelijkste zones van het verspreidingsgebied van de das, waar de gemiddelde januaritemperatuur ver onder nul ligt (bij ons rond de 3°C), gaan dassen tot wel vier maanden in winterrust. Of je dat ook een echte winterslaap mag noemen, is niet helemaal duidelijk. Er is nauwelijks onderzoek naar gedaan. Bij echte winterslapers zoals de egel zakt de lichaamstemperatuur van 36° C naar een graad of 10. In onze contreien daalt de lichaamstemperatuur van een das in inactieve periodes hoogstens een paar graden. Maar ook dat scheelt per graad toch nog de verbranding van 10 gram vet per dag.

Net als echte winterslapers bouwen dassen in de loop van het jaar wel een vetvoorraad op. De dassen gaan hier ten opzichte van het vroege voorjaar ongeveer 40% zwaarder het winterhalfjaar in. In echte koude streken kan dat oplopen tot 140%. In Spanje en Portugal, waar dassen ook in de winter actief naar voedsel kunnen zoeken, neemt het lichaamsgewicht niet of nauwelijks toe.

Binnen blijven
Het woord inactief is overigens wat misleidend. Er wordt vooral mee bedoeld dat ze niet of nauwelijks bovengronds komen. In sneeuwrijke gebieden laten dassen de ingangen van hun burchten gewoon ‘dichtsneeuwen’. In Nederland is al diverse keren gezien dat ze bij naderende kou de ingang van de pijpen dichtstoppen met plantaardig materiaal zoals takken of bollen pijpestro. Maar onder het aardoppervlak kunnen ze nog behoorlijk rondscharrelen.

Verwarming
Uit Engels onderzoek is gebleken dat de temperatuur in de burcht, ook in winter, niet onder de 7°C komt. De ‘slaapkamers’ liggen ongeveer anderhalve meter onder de grond, terwijl de vorst meestal niet dieper dan dertig centimeter in de bodem doordringt.

In Duitsland werd nog een andere interessante ‘winterstrategie’ waargenomen bij dassen in gevangenschap. De twee dassen maakten in hun slaapruimte een berg van kleine stukjes plantaardig materiaal. De plantenhoop begon vervolgens te broeien en had een kerntemperatuur van 38°C. Afhankelijk van de buitentemperatuur pasten de dassen afstand van hun slaapnest aan op deze ‘kachel’.

Jaar van de Das
De Zoogdiervereniging en Das&Boom hebben 2015 uitgeroepen tot het Jaar van de Das

Tekst: Aaldrik Pot, Zoogdiervereniging en Staatsbosbeheer