Corina en Anna: Waarom zijn we hier?

Waar gaat het nu om? Waarom zijn we hier? EPOCA is een groot EU-project waar 27 instituten vanuit 9 landen aan mee doen en met focus onderzoek naar de verzuring van de oceanen. Laten we proberen het wat duidelijker te maken.

Oceaanverzuring is het resultaat van de enorme toevoer van kooldioxide in de atmosfeer, erin gebracht door menselijk toedoen (79 miljoen ton per dag) ten gunste van het verbranden van fossiele brandstof, ontbossing en productie van cement. De oceanen kunnen een deel van die verhoogde kooldioxide hoeveelheid in de lucht opnemen en verminderen daarmee het broeikaseffect. Echter, deze buffer-capaciteit is niet oneindig en we zien dat de zuurgraad van de zee aan het stijgen is. Nu is het niet zo dat de oceanen al zuur zijn maar ze worden wel minder basisch. En ook die kleine veranderingen kunnen enorme effecten hebben want het is een delicaat chemisch evenwicht in zee en verschuivingen daarin versterken elkaar vaak. Vele organismen beschermen zichzelf door bijvoorbeeld een kalk-skeletje te maken (van microscopisch kleine organismen tot de koralen en schelpen). Dat kalk gaat oplossen bij een verzurende zee (nee, dat kan de verzuring niet teniet doen jammer genoeg), met alle gevolgen van dien voor de voedselketen en het functioneren van het ecosystem. Aanpassen aan deze veranderingen kan wel eens moeilijk worden want deze “verzuring” gaat zo’n 100 keer sneller dan ooit geobserveerd in het geologisch verleden. De organismen krijgen dan gewoon niet genoeg tijd om met de verandering mee te evolueren.

Ook de fotosynthese door algen, groei en reproductie van organismen ook potentieel beïnvloed worden door de verzuring van de oceanen, maar veel van dit soort effecten zijn nog onduidelijk. Onze wetenschappelijke verwachtingen zijn echter dat er grote veranderingen zullen plaatsvinden in de soortensamenstelling (biodiversiteit) en de biogeochemische stofstromen (bijvoorbeeld de organische koolstof cyclus). Er is bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar een diertje, een pteropod ofwel zeevlinder slakje, dat veel in de koudere wateren van de poolgebieden voorkomt en daar een belangrijke ecologische rol vervult. Dit slakje heeft een dun kalk skelet (bijna geheel doorzichtig, zie foto ) dat bij verzuring zal oplossen; maar nog eerder dan dat blijkt het slakje al een sterk verminderde eetlust te ontwikkelen. Het zal duidelijk zijn dat dan de prooien van deze rover gewoon hun gang kunnen gaan en de wereld er even heel anders uit komt te zien. Hoe dat precies zal zijn en wat daarvan de invloed is op de rest van het ecosysteem in zee moet nog worden bestudeerd.

En vandaar het onderzoeksproject waar we nu aan mee werken. Dat is juist op zoek naar de biologische, ecologische en biogeochemische effecten van oceaanverzuring in de, voor klimaatsverandering gevoelige, koude Arctische wateren. Om dit onderzoek uit te kunnen voeren kunnen we gebruik maken van zogenaamde “mesocosms” die door een Duits instituut (IFM-Geomar) ter beschikking zijn gesteld. Dit zijn een soort van gigantische testbuizen van plastic die in zee drijven en ruim 50 duizend liter water kunnen bevatten. Ze zijn door hun bijzondere ontwerp ook geschikt voor manipulatiestudies en zodoende kunnen we oceaanverzurings scenario’s zoals voorspeld voor de nabije en verre toekomst bestuderen. De mesocosms zullen verschillende hoeveelheden kooldioxide toegediend krijgen, van de tegenwoordige situatie tot ver in de toekomst (jaar 2200). Hieruit zullen we vele monsters nemen en van alles onderzoeken, maar daarover later meer.

Gisteren zijn de mesocosms die we al vanaf onze aankomt hier op de kade hebben zien staan (zie foto’s ) in het water geplaatst. Dit was een hele operatie. Met een schip op naar locatie om vervolgens met rubberboten het laatste stukje te slepen en aan verankerde boeien te bevestigen. De plaatsing van de 9 mesocosms de hele dag geduurd. In de loop van de middag kwam er een ijzige wind opzetten en begon het te sneeuwen. Het is een prachtig gezicht de mesocosms met hun oranje boeien in het blauwe water met de besneeuwde bergen op de achtergrond.

Nu de mesocosms in de fjord zijn geplaatst hebben we een er een nieuwe taak bij gekregen. Alle onderzoekers die voor het project op Spitsbergen zijn worden nu bij tourbeurt ingezet om ’s nacht ijsberg wacht te lopen. Als er een ijsberg of stuk ijs de mesocosms nadert moeten deze met stokken en netten vanuit boten uit hun koers weg geduwd worden om zo de mesocosms te beschermen.

Willen we nu nog even afsluiten met een foto van “ons” rendier dat in het dorpje rondscharrelt.

groet Anna en Corina