Brutale koolmezen zijn betere sociale netwerkers

Brutale koolmeesmannen hebben meer sociaal contact dan hun schuwere soortgenoten. Dat is de uitkomst van onderzoek van Wageningen University en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), gepubliceerd in het laatste nummer van Animal Behaviour. Voor het eerst is hierbij gebruik gemaakt van een nieuw automatisch meetsysteem met radiozenders (waarmee meerdere koolmezen tegelijk gevolgd kunnen worden). Door meer sociaal contact verkrijgen de brutale vogels mogelijk betere informatie over voedselplekken, concurrentie en roofdieren.

Ook dieren hebben verschillende persoonlijkheden. Zowel in de natuur als in de veehouderij bepaalt de persoonlijkheid van dieren veel van hun sociale gedrag. Dit sociale gedrag kan een groot effect hebben op het welzijn en het voortplantingssucces van het dier. “In territoriale dieren, zoals koolmezen, kan contact met soortgenoten belangrijke sociale informatie opleveren, maar sociale contacten kunnen tegelijkertijd ook stress veroorzaken of zelfs tot een gevecht leiden. Als je weet hoe en waarom individuen verschillen in hun sociaal gedrag, kan je voorspellen hoe dieren zullen reageren op verschillende sociale situaties, zoals wanneer ze sociale contacten kwijtraken door versnippering van hun leefgebied of wanneer ze in een groep worden geplaatst. Deze kennis uit de natuur is daardoor te gebruiken voor bijvoorbeeld welzijnsonderzoek in de veehouderij.”, aldus Lysanne Snijders, promotie-onderzoekster bij de leerstoelgroep Gedragsecologie van Wageningen University en de afdeling Dierecologie van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW).

Nieuw meetsysteem
In dit onderzoek naar sociale netwerken bij koolmezen maakte Lysanne Snijders en haar begeleiders prof. Marc Naguib (Wageningen University) en dr. Kees van Oers (NIOO-KNAW) gebruik van een nieuw automatisch meetsysteem (Encounternet) waarmee het voor het eerst mogelijk is om bij wilde kleine dieren (zoals zangvogels) vele individuen continu en tegelijk te volgen. De koolmezen werden voorzien van een lichtgewicht zender die elke vijf seconden een signaal afgeeft. Een netwerk van vele tientallen ontvangers in het Westerheide bos bij Arnhem registreert automatisch de locatie van een groot aantal, op persoonlijkheid geteste, wilde koolmezen. Via dit meetsysteem blijkt dat brutale koolmeesmannen vaker in de nabijheid van mannelijke soortgenoten te vinden zijn. In eerdere onderzoeken werd de positie van de dieren bepaald doormiddel van een handantenne waarmee maar één individu tegelijk gevolgd kon worden.

Koolmees als modelvogel
In het onderzoek naar dierpersoonlijkheden en sociale netwerken wordt de koolmees als modelvogel gebruikt. De koolmees komt in bijna heel Europa voor zodat gedrags- en ecologische data gemakkelijk zijn te verzamelen. Daarbij trekt de koolmees niet, zijn ze erg territoriaal en broeden ze in nestkasten, wat ze zeer geschikt maakt voor gedrags- en ecologisch onderzoek.

Bron: Wageningen University