Bosdeskundige: klimaatbossen wel degelijk zinvol

Bomen planten om het klimaat te redden heeft geen zin. Het is onzeker of klimaatbossen lang genoeg blijven staan en of tien kilometer verderop geen andere bomen worden omgehakt, zo stelde het Wereldnatuurfonds (WNF) afgelopen zaterdag in de Volkskrant. Wie zijn energiegebruik ‘klimaatneutraal’ wil maken, kan dat alleen doen via schone energieprojecten in ontwikkelingslanden. En alleen wanneer keihard is bewezen dat die projecten zonder klimaatgeld niet zouden zijn uitgevoerd.

Volgens Eveline Trines, internationaal expert op het gebied van bossen en klimaatverandering, heeft het planten van bomen om CO2-uitstoot te compenseren wel degelijk zin.

Trines is opgeleid als bosbouwer, was toezichthouder bij de aanleg van klimaatbossen en werkte voor het klimaatsecretariaat van de Verenigde Naties en diverse ministeries. Met ingang van 1 april neemt ze de leiding op zich over de Nederlandse stichting Face, die klimaatbossen helpt aanleggen en beheren.

Een van de bezwaren tegen klimaatbossen is dat de CO2 die daar wordt opgeslagen in bomen op de lange duur toch terugkomt in de atmosfeer. Vastleggen in bossen is dus niet echt duurzaam.

Eveline Trines:"Dat is een cynische redenering, maar op zichzelf wel juist: als een boom omgaat, komt de opgeslagen CO2 uiteindelijk weer terug in het systeem. Ontwikkelingslanden die met onze steun bossen aanleggen, zouden die in principe na verloop van tijd weer kunnen omhakken. Toch is het zinvol om klimaatbossen aan te leggen, want koolstof kan in de biosfeer alleen worden opgeslagen in vegetatie, bossen en bodems, of als CO2 in de atmosfeer. Het aanplanten van bossen haalt CO2 uit de atmosfeer. Dat vermindert het broeikaseffect, dringt de ontbossing terug en biedt kostbare tijd waarin economieën kunnen omschakelen naar andere energiebronnen of efficiënter energiegebruik. Dat is allemaal hard nodig." Toch: klimaatbossen dragen vrijwel niets bij aan de beperking van CO2-uitstoot.

"Nu nog niet. In het klimaatverdrag van de Verenigde Naties zijn pas in 2003 exacte afspraken gemaakt over het clean development mechanism (CDM): het mechanisme waarin klimaatbossen kunnen worden aangelegd. Geïndustrialiseerde landen kunnen elders CO2- uitstoot terugdringen of bossen laten aanleggen, en mogen de CO2- opbrengst daarvan aftrekken van hun nationale uitstoot. Maar voorlopig levert dat inderdaad geen substantiële bijdrage. De landen mogen hoogstens één procent van hun uitstoot compenseren met de aanleg van CDM-klimaatbossen. We mogen blij zijn als één procent van die één procent daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Dat is dramatisch weinig. Daarnaast bestaat er een vrijwillige markt van klimaatcompensatie via bosprojecten. Ook die is nog klein, maar wel snel groeiend. Er bestaat nog geen algemeen geaccepteerd keurmerk voor, en dat moet er wel snel komen." Als we met nieuwe bossen ons energiegebruik willen compenseren, is de beschikbare ruimte op de wereld in tien jaar op.

"Bosbouw blijft een marginaal instrument. De hoeveelheid beschikbare grond is beperkt, en het deel waar je echt nieuwe bossen zou kunnen realiseren, is nog veel kleiner. De meeste grond is veel te duur voor bosbouw of te hard nodig voor voedselproductie. Bovendien zal de productie van biobrandstoffen (zoals oliepalm, red.) enorme arealen opslurpen, die anders voor landbouw of bosbouw zouden kunnen worden gebruikt. Het wordt nog een echte bedreiging voor de bossen als de productie van biobrandstoffen niet goed wordt geregeld." Volgens klimaatexperts hebben we maar vijftien jaar de tijd om de CO2- uitstoot te beperken. Dan is bosbouw toch tijdverspilling?

"Vergeet niet dat twintig procent van de CO2-uitstoot wordt veroorzaakt door ontbossing. Op dat gebied kunnen we wel een belangrijke slag slaan. Je zou ontwikkelingslanden ook een grotere rol kunnen geven in het aanpakken van het klimaatprobleem door vrijwillige afspraken te maken over ontbossing in ruil voor ondersteuning." Kunnen we al onze vliegreizen klimaatneutraal maken door bomen te planten?

"Nee, in dit stadium kan dat absoluut niet. Er zijn wereldwijd maar een paar klimaatbossen die aan de CDM-regels voldoen, en een paar dozijn klimaatbossen voor de vrijwillige markt. In de komende jaren zullen er waarschijnlijk weinig CDM-klimaatbossen bijkomen. Daarnaast moet vooral de vraag worden beantwoord of het wel echt vaststaat dat de bossen additioneel zijn. Als ze er sowieso al zouden komen, of de bossen er eigenlijk al staan en niet worden bedreigd, voegen ze niets toe aan het vastleggen van CO2 of het voorkomen van uitstoot. Ook voor de vrijwillige markt moet een waakhond komen die afspraken kan opleggen en controleren. Twintig jaar geleden werden er veel onduidelijke investeringen gedaan in teakbossen, die later hun beloften niet waar maakten. Dat moet in deze markt worden voorkomen."

Bron: Klimaatnieuws