Bob Kreiken zet zich in voor steuren in de Donau

Kaviaar, bodemvervuiling, dammen, illegale vangst… Allemaal redenen dat steuren in Nederland al ruim 70 jaar geleden uitstierven. Ook in de rest van Europa hangt het lot van deze oeroude vissen aan een zijden draadje. "Rivier de Donau is één van de laatste Europese steunpilaren voor wilde steuren", vertelt Bob Kreiken.

Normaal gesproken is hij PhD onderzoeker naar biodiversiteit aan de TU Delft, maar deze zomer kwam Kreiken op voor de steur. Hij kroop de kop van het zoetwater-icoon in door de Donau af te varen met zijn kajak. Onderweg haalde hij geld op en sprak met mensen door heel Europa over de geschiedenis en de toekomst van deze bijzondere vis.

Kreiken begon zijn reis in Nederland, bij de Noordzee en fietste langs de Rijn naar de bron van de Donau, in het Zwarte Woud. Vanaf daar volgde hij de rivier met zijn kajak door maar liefst tien landen naar de Donaudelta, die uitmondt in de Zwarte Zee. Jonge steuren zwemmen dezelfde route van de Donau naar de Zwarte Zee. Daar worden ze volwassen. Tussen de 10 en 12 jaar worden de steuren paairijp en zwemmen ze terug de Donau op om zich voort te planten.

"In de Donau komen vier soorten voor" voegt hij toe. De Russische steur, de stellatus, de sterlet en de beluga. Die laatste is een van de grootste zoetwatervissen ter wereld en kan wel 8 meter lang worden.

"Ze zwemmen al ruim 200 miljoen jaar rond en raakten door de tijd heen verbonden met allerlei culturen", aldus Kreiken. Dat zag hij op zijn reis ook terug. "Veel stillevens van steuren uit de Gouden Eeuw bijvoorbeeld, of familienamen geïnspireerd op de steur." Kreiken kwam zelfs op een archeologische vindplaats terecht waar beeldjes te zien die eigenschappen van mens en steur combineren.

Alle steursoorten wereldwijd staan op de rode lijst en worden met uitsterven bedreigd. "En dat terwijl ze al zeker één massa-extinctie hebben overleefd", zegt Kreiken. De bedreigingen komen uit verschillende hoeken en Kreiken noemt wat voorbeelden. "Zo worden de eitjes van de Beluga steur beschouwd als de meest exclusieve kaviaar ter wereld. Ook worden de vissen nog altijd illegaal gevangen en verkocht. Verder vormen de dammen op de Donau een groot probleem, want daardoor kunnen de vissen hun migratie niet afleggen. Daar komen nog problemen als scheepvaart en vervuiling bovenop."

"Bewustwording is een belangrijke stap om de steuren voor uitsterving te behoeden", aldus Kreiken. Met zijn kajak-avontuur zette hij zich dan ook in om aandacht en financiële steun te werven. In samenwerking met het WWF startte hij het fonds Sterk voor Steuren. De opbrengst gaat naar projecten die gefocust zijn op herintroductie van de steur. Zie hier een radio fragment van één van die uitzetprojecten.  

Hoe zijn acties voor de steur verder gaan nu hij weer in Nederland is weet Kreiken nog niet precies. "Ik wil in elk geval nog meer rivieren af. In Georgië zitten steuren in de Ebro en de Elde, dat lijkt me heel gaaf. Ik blijf in elk geval mensen deelgenoot maken."