Bidden voor het rozenkransje

Het rozenkransje is – behalve een katholiek gebedskettinkje – ook een mooi bloempje. Vroeger kwam het op heel veel plaatsen in ons land voor, op schrale zandgronden. Inmiddels is het plantje op een haar na verdwenen uit ons land. Vandaar dat de onderzoeksbureau’s Science4Nature en B-Ware een herstelproject zijn begonnen. Met steun van de Provincie Drenthe proberen ze het rozenkransje weer terug te krijgen in het natuurgebied ‘Het Havelterzand’ van Natuurmonumenten.

Het rozenkransje is een zogenoemde ‘tweehuizige’ plant. Dat betekent dat er ‘mannetjesplanten’ en ‘vrouwtjesplanten’ bestaan. Wanneer een plant schaars wordt, zoals het rozenkransje, is dat een extra handicap. In sommige gebieden komen nu alleen nog maar mannetjes, en in andere gebieden alleen nog maar vrouwtjes voor. Dat betekent dat daar geen zaad meer gevormd kan worden, en de plant zich alleen nog een heel klein beetje door ‘klonen’ kan vermeerderen. 

Buffer
Wat de plant verder tegen heeft, is zijn/haar voorkeur voor schrale (voedselarme) en vooral niet verzuurde grond, en die is anno nu ook vrij schaars in ons land. Het onderzoeksproject van Science4Nature en B-ware vindt plaats in het natuurgebied Het Havelterzand, in Drenthe. Daar liggen enkele stukken grond die door hun cultuurhistorie bijzonder kansrijk zijn voor het rozenkransje. Op twee oude landingsbanen uit de Tweede Wereldoorlog is door de Duitsers destijds een dikke laag keileem aangebracht, om de banen te verstevigen. Dat leem heeft nu nog steeds een bufferende werking tegen het zuur uit de bodem. Verder heeft terreinbeheerder Natuurmonumenten delen afgeplagd, om ze voedselarmer te maken.

Kruisingen
De onderzoekers van Science4Nature hebben in hun kassen in Amsterdam een aantal kruisingen geproduceerd van de laatste, nog overgebleven populaties van het rozenkransje in Nederland, zoals die op Schiermonnikoog, in Bergen en in het Gooi. Van die kruisingen hebben ze een hele hoop zaadjes in proefvlakjes op het Havelterzand uitgezaaid. ‘We hebben bewust gekozen voor het gebruik van zaad’, zegt onderzoekster Sheila Luijten van Science4Nature, ‘en niet voor het overzetten van complete planten. Door zaadjes te gebruiken, met allemaal nét iets andere genetische eigenschappen, geef je Moeder Natuur de kans om díe zaadjes te gebruiken, die het best bij de lokale omstandigheden passen. Je zou natuurlijk ook planten kunnen halen uit bijvoorbeeld Duitsland, waar ze nog wel op meer plaatsen staan. Maar dan loop je de kans dat je planten treft die aangepast zijn aan net weer andere omstandigheden. Dan zou alle moeite voor niets zijn.’

foto rozenkransje: Johannes Bergsma / Wiki Commons