Bewegende scheermessen op het strand

Ze knisperen onder je voeten bij een strandwandeling, maar wat zijn dat eigenlijk voor langwerpige schelpen? Het zijn de lege hulsen van de zogenaamde 'scheermessen', de – vaak Amerikaanse – zwaardschedes!

Levende scheermessen zitten meestal in het water onder de grond en als je geluk hebt zie je een stel levende scheermessen verticaal uit de grond steken bij eb. Ze zijn ook te eten als je ze goed klaarmaakt, maar wij laten ze liever lekker in de natuur. 

Deze schelpdieren vallen onder het geslacht Ensis  en hebben een heel kenmerkende vorm die lijkt op een ouderwetse scheermes. Ze staan ook bekend onder de namen mesheft en zwaardschede, waarschijnlijk omdat ze verschillende lengtes hebben. Wereldwijd zijn er 11 à 12 soorten scheermessen bekend. Hiervan leven er vijf aan de kust van Nederland, in de Noordzee. De Nederlandse soorten kunnen met hun schelp tot 16 cm lang worden en 3 cm breed. Ze zijn wel moeilijk te determineren onder andere door de grote variatie in de vormen van de schelpdieren. 

Het liefst leven de scheermessen verticaal in het zand onderwater. Met de opening aan de bovenkant, de sifoon, zuigt de scheermes water op om te filteren. Uit het water verzamelt het dier plankton, algen en andere beestjes om op te eten.  Dankzij zijn gestroomlijnde schelp en sterke voet graaft de scheermes zich ontzettend snel in in het zand. Meestal zitten ze net onder het bodemoppervlak, maar ze kunnen zich verder in de gang terugtrekken bij gevaar; tot wel 60 meter diep onder de grond. In het filmpje hieronder is mooi te zien hoe een scheermes op zoek is naar een mooi plekje om zich te nestelen, waar hij zich vervolgens binnen een minuut veilig ingraaft.

Video 1 'Bewegende scheermessen', gefilmd door Brenda
Video 2 'Scheermes graaft zich snel in', gefilmd door Joeri Lamers