Begin van de winter_19_12_2008

Vandaag (zondag 21 december) begint de winter, om precies te zijn om 13.04 uur. Op dat tijdstip bereikt de zon zijn zuidelijkste positie aan de hemel: 23,5 graad ten zuiden van de evenaar. De trage zuidelijke beweging van de zon komt tot stilstand, en de zon verplaatst zich het komende halfjaar weer noordwaarts. Vandaar de benaming 'zonnewende' of 'zonnestilstand' (solstitium).

Woon je op de Steenbokskeerkring, op 23,5 graad zuiderbreedte, dan staat de zon vandaag recht boven je hoofd. Het zuidelijk halfrond van de aarde ontvangt nu dus het meeste zonlicht; daar begint vandaag de astronomische zomer en duren de dagen juist extra lang. Op het noordelijk halfrond beleven we vandaag de kortste dag van het jaar en begint de astronomische winter.

In Utrecht gaat de zon vandaag om 08.46 op en om 16.30 alweer onder. In totaal is er dus maar 7 uur en 44 minuten daglicht. De komende tijd beginnen de dagen langzaam maar zeker weer te lengen, maar vreemd genoeg gaat dat niet helemaal symmetrisch. Over twee weken, op zondag 4 januari, duurt de dag al tien minuten langer, maar dat is eigenlijk alleen 's avonds merkbaar
- aan het opkomsttijdstip van de zon is dan nog vrijwel niets veranderd.

De oorzaak van dat asymmetrisch lengen van de dagen is gelegen in de scheve stand van de aardas en in de ellipsvorm van de aardbaan. Daardoor voltrekt de jaarlijkse beweging van de zon langs de hemel zich niet altijd met precies dezelfde snelheid. Omdat onze klokken wél heel regelmatig lopen, is er soms sprake van een afwijking tussen de zon en de klok. Die zogeheten tijdvereffening kan maximaal veertien minuten bedragen.

Govert Schilling
www.allesoversterrenkunde.nl