'Alle grote rivieren eind 21e eeuw ingedamd'

Wereldwijd is nu al twee derde van de 177 langste rivieren ingedamd. Dat blijkt uit een inventarisatie die het Wereld Natuur Fonds (WNF) heeft uitgevoerd vanwege Wereld Vismigratie Dag, 24 mei.

Vooral de stijgende vraag naar energie zorgt voor een grote versnelling in de bouw van stuwdammen in ongerepte natuurgebieden.  “Er zijn wereldwijd nog maar 63 lange rivieren zonder dammen.  In vijf van die natuurlijke vrijstromende rivieren worden sinds 2006 grote dammen gebouwd en één van de grootste zijrivieren van de Amazone is al ingedamd in die tijd” , licht Esther Blom toe, hoofd van het Zoetwater programma van WNF. Als deze trend zich doorzet voorspelt het WNF dat aan het eind van deze eeuw alle grote rivieren zijn ingedamd. Met desastreuze gevolgen voor trekvissen zoals zalm, steur, meerval en paling, die afhankelijk zijn van zowel zoet als zout water.

Amazonedolfijn
Met name grote, nog natuurlijke rivieren van langer dan 1.000 kilometer in de Amazone staan zwaar onder druk. Sinds 2006 is in de Braziliaanse Amazone een belangrijke zijrivier, de Madeira, ingedamd. In het stroomgebied van deze rivier trekken meervallen duizenden kilometers stroomopwaarts om te paaien, maar dat komt door grote stuwdammen in gevaar. Ook voor voedselvoorziening van de lokale bevolking dreigen grote problemen want door dammen vermindert het aantal vissen dat zich in een rivier voortplant. In andere rivieren in het Amazonegebied zijn grote stuwdammen in aanbouw. In de zijrivier de Tapajos, zijn de komende jaren maar liefst 40 dammen gepland. Een van de gevolgen zal zijn dat de Amazonedolfijn hier in gevaar komt.

Uit de scan van het WNF blijkt dat Azië - nog wel - het grootste aantal vrij stromende rivieren heeft, maar ook hier zijn de bedreigingen ernstig. Dichterbij huis, in Europa ten westen van de Oeral is er zelfs maar één grote rivier - de Pechora in Rusland - die nog volledig vrij stroomt van bron tot monding.

Delta verdwijnt in zee
Blokkades in grote rivieren zijn niet alleen een bedreiging voor diersoorten en voedselvoorziening, maar ook voor de veiligheid. Deltagebieden zoals de Mekong in Zuidoost-Azië bestaan dankzij het zand en slib dat wordt aangevoerd door de rivier. De aanvoer van zand valt weg als er dammen in de rivier worden gebouwd en de delta zal dan op een gegeven moment in de zee  verdwijnen.

Internationaal Vismigratie Platform
Om meer aandacht te vragen voor de groeiende problemen met stuwdammen lanceert het WNF samen met partners op Wereld Vismigratie Dag een Internationaal Vismigratie Platform. De organisaties gaan kennis uitwisselen en trekken gezamenlijk op richting de internationale waterkrachtsector. Ook gaat het Platform elke twee jaar een Wereld Vismigratie Dag organiseren om het grote publiek bekend te maken met het belang van vrij stromende rivieren.

Het WNF doet er alles aan om te voorkomen dat er dammen worden gebouwd op plekken waar ze de grootste impact hebben, zoals de hoofdstroom van een rivier. De natuurbeschermingsorganisatie doet al jaren onderzoek naar de gevolgen van dammen en heeft hulpmiddelen ontwikkeld om te bepalen of een rivier wel of niet geschikt is om in te dammen. Het WNF vindt dat overheden open moeten zijn over geplande damprojecten, zodat de gevolgen voor mens en natuur goed onderzocht kunnen worden. Dan is er ook voldoende tijd om eventuele alternatieven te zoeken.

Bron: Wereld Natuur Fonds