Aanpassing individu overtreft genen soort

Het aanpassingsvermogen van een individueel plantje aan moeilijke omstandigheden is sterk bepalend voor hoe een plant er in het veld uitziet. Méér nog dan de genetische samenstelling van een plantensoort. Dat concludeert Jelmer Weijschedé van de Radboud Universiteit Nijmegen in zijn promotieonderzoek.

De onderzoeker verzamelde langs de Waal verschillende individuen van de algemeen voorkomende witte klaver. Witte klaver heeft een liggende groeiwijze. De stengel kruipt over de grond en de bladstelen dragen de bladeren omhoog. Deze basisvorm in groei is vastgelegd in de genen. Maar de genetische eigenschappen zijn in de natuur van onderschikt belang aan het aanpassingsvermogen van een individu, stelt Weijschedé.

Binnen eenzelfde plantensoort reageert het ene plantje anders op moeilijke omstandigheden dan zijn broertje of zusje. In de strijd om licht kunnen sommige individuen snel de lucht in schieten door stengels en bladstelen te strekken. Van eenzelfde plantensoort is het ene individu hier beter toe in staat dan de ander. Hoe langer een plant zich kan maken, hoe meer licht hij weet op te vangen en dus hoe beter hij zal groeien onder donkere omstandigheden.

Dit staat los van de genetische samenstelling van een soort, zegt Weijschedé. De mate van bladsteelstrekking is namelijk niet gekoppeld aan genetische opbouw. Of een plantje van dezelfde klaversoort in het veld lang of kort is, hangt meer van de omgevingsfactoren af dan de genetische eigenschappen.

Weijschedé ontdekte bovendien dat het vermogen om snel naar het licht toe te kunnen groeien niet altijd een voordeel is. Als er voldoende licht is, blijkt juist de plant die zich weet aan te passen het helemaal niet zo goed te doen. Onder ideale lichtomstandigheden verliezen de snel strekkende plantjes juist van hun langzaam groeiende soortgenoten. ‘De mate waarin planten kunnen reageren op moeilijke groeiomstandigheden is daarmee meer bepalend voor hun succes dan de genen van een soort', concludeert hij.

Bron: Boomblad