Dieren maken handig gebruik van uv-licht

Bijna alle dieren kunnen ultraviolet licht zien. Mensen kunnen dit niet. Dit zorgt ervoor dat dieren een hele andere wereld waarnemen. Zo zijn kleuren feller, lichten er andere patronen op en is urine zichtbaar. Dieren maken hier dan ook handig gebruik van, zoals te zien en lezen valt in deze fotoserie. 

Zo gebruikt een pimpelmees vrouwtje uv-licht om een pimpelmees mannetje te selecteren. Zij bepaalt de fitheid van de mannelijke pimpel op basis van de felheid van het blauw van zijn pet.

Mensen zien een bepaald spectrum van het licht dat op de aarde valt. Dit noemt men het zichtbare spectrum. Dit licht bestaat uit verschillende golflengten die overeenkomen met bepaalde kleuren. De kortste golflengte in het zichtbare spectrum is violet en de langste is rood. Uv-licht valt buiten het spectrum van de mens, omdat dit licht een kortere golflengte heeft dan violet. Vandaar ook de naam ultraviolet. 

Viooltjes hebben voor mensen meestal blauw met gele bloemen. Voor honingbijen is dit compleet anders. Doordat ze uv-licht kunnen waarnemen, zien zij in de bloemen patronen die laten zien waar de nectar zich bevindt. Deze is meestal donkerder gekleurd, dan de randen waar geen nectar te vinden is. Overigens beschikken meer insecten over deze eigenschap.

Vlinders kunnen net als honingbijen ook de patronen op bloemen zien. Vrouwtjes van de vlinderfamilie witjes gebruiken het uv ook nog op een andere manier. Ze bepalen er namelijk mee welk mannetje ze kiezen. Onder uv-licht hebben de vleugels van mannetjes verschillende helderheden. Heeft de vlinder als rups goed en veel gegeten dan zie je dat aan zijn vlinder vleugels. Deze zijn veel helderder. Dus hoe helderder de vleugels hoe sterker het mannetje. Sterke mannetjes zijn voor vrouwelijke vlinders aantrekkelijker.

Ratten staan er om bekend dat ze goed uv-licht kunnen waarnemen. Door deze eigenschap kunnen ratten bijvoorbeeld urine zien. Urine reflecteert uv en licht daardoor op. Dit geeft de rat veel informatie over zijn omgeving. Omdat urine door verschillende dieren wordt gebruikt om gebieden te kenmerken. Ook reflecteren lichaamsdelen verschillende hoeveelheden ultraviolet. Zo kunnen ratten in de schemer diersoorten herkennen en onderscheid maken tussen roofdieren en prooidieren.

Rendieren leven een groot gedeelte van het jaar in een wereld bedekt met sneeuw. Alles oogt wit doordat sneeuw bijna al het licht weerkaatst inclusief 90 procent van het uv licht. In een wereld zonder sneeuw wordt maar 2 procent van het uv licht gereflecteerd. In een witte wereld heeft het zien van uv ook voordelen. Zo valt in de sneeuw urine op doordat het donkerder is. Het reflecteert namelijk minder uv dan de sneeuw. Hierdoor kan hij eventuele roofdieren en ook partners op het spoor komen. Korstmossen, een belangrijke voedselbron voor rendieren in de wintermaanden, reflecteren ook minder uv-licht en vallen daardoor meer op.

Veel verschillende soorten vogels gebruiken uv-licht. Zo kunnen scharrelaars door het uv-licht zien welke jonge vogels in het nest zwaarder zijn en deze iets minder eten geven dan hun lichtere broertjes of zusjes. Lijsters kunnen rijpe bessen beter vinden doordat ze veel uv absorberen en daardoor extra opvallen in het landschap. 

Alleen voor eekhoorns, apen en mensen is het vastgesteld dat ze geen uv-licht kunnen zien. De uv-blokkerende lenzen van deze dieren zijn eigenlijk de uitzondering. Men denkt dat dit komt doordat zulke lenzen de beeldscherpte verbeteren. Uv-licht verstrooit namelijk het licht van andere golflengten. Juist de ogen van primaten, mensen en eekhoorns zijn ingericht op scherp zien. Ook zou het blokkeren van het ultraviolette licht het oog beschermen tegen eventuele schade ervan.