Unbelievable S01: aangrijpend verkrachtingsdrama

‘Kan je me vertellen wat er gebeurd is?’ ‘Ik ben verkracht.’

Het is het holst van de nacht wanneer Marie (Kaitlyn Dever, Booksmart) wakker schrikt van een onbekende, gemaskerde man in haar kamer. Hij bedreigt haar, bindt haar vast op het bed met haar eigen schoenveters, en verkracht haar. Tussendoor maakt hij ook foto’s die hij dreigt te publiceren wanneer ze naar de politie stapt. Aan het einde neemt hij haar beddengoed mee en maakt hij zijn excuses. Hij had er meer van verwacht.

Voor Marie is de hele episode als een nachtmerrie die maar niet voorbij wil gaan. Want nadat ze toch de politie heeft gebeld – je wil toch niet dat iemand anders dit ook overkomt? – is haar beproeving niet voorbij. Eerst volgen de ondervragingen, klinisch, afstandelijk. Hoe heeft hij haar gepenetreerd en waar? Gebruikte hij ook zijn vingers? Hoe lang duurde de verkrachting? Vier keer moet ze die dag de gruwelijke ervaring herbeleven – vijf keer wanneer je de schriftelijke verklaring meerekent. Aan het einde van de dag is ze, begrijpelijkerwijs, helemaal op.

Dat Marie daadwerkelijk verkracht is, staat in deze op ware feiten gebaseerde serie van showrunner Susannah Grant (schrijfster van Erin Brockovich ) buiten kijf. Maar Judith (Elizabeth Marvel, Homeland ) en Colleen (Bridget Everett, Patti Cake$, Lady Dynamite ), twee vroegere pleegmoeders van Marie, hebben zo hun twijfels. Marie was altijd al een aandachtstrekker. Misschien had ze wel vrijwillige seks met een jongen waar ze later spijt van kreeg? Waarom zou iemand schoenveters gebruiken om haar vast te binden? Zijn veters überhaupt wel stevig genoeg?

Maar de doorslaggevende factor is Maries gedrag. Want wie wil er nou in hemelsnaam precies hetzelfde dekbedovertrek kopen als waar ze de nacht daarvoor op was verkracht? Colleen en Judith zijn het er allebei over eens: dit is niet het gedrag van iemand die net verkracht is. Dus belt Judith de politie…

Het kan ook anders. Het is 2011, drie jaar later, wanneer politiedetective Karen Duvall (Merritt Wever, Godless , Nurse Jackie) een melding krijgt van een verkrachting. Ook dit slachtoffer, Amber (Danielle Macdonald, Patti Cake$, Bird Box ), gedraagt zich anders dan je misschien zou verwachten. Amber is heel rustig, heel beheerst. Ze wil graag helpen, en heeft tijdens de verkrachting goed haar best gedaan zoveel mogelijk details te onthouden van de gemaskerde man die haar op het bed vastbond, haar meerdere malen verkrachtte en foto’s van haar maakte. Karen hoort haar verhaal met veel geduld en empathie aan, en bereidt haar voor op alle protocollen die straks nog komen gaan. Ze is aanwezig in het ziekenhuis bij het onderzoek en begeleidt Amber wanneer ze voor het eerst haar appartement weer moet betreden.

Wanneer Karen ’s avonds haar verhaal doet gaat bij haar echtgenoot, agent bij een ander politiebureau, een lichtje op. Dit verhaal vertoont verontrustende overeenkomsten met een recente verkrachtingszaak op hun bureau. Misschien dat ze eens contact moet opnemen met Grace Rasmussen (Toni Collette, Hereditary , Wanderlust )?

Die wrange tegenstelling vormt het hart van Unbelievable. Het is ook de crux van het artikel An Unbelievable Story of Rape, dat T. Christian Miller en Ken Armstrong voor ProPublica schreven (en waarmee ze een Pulitzer wonnen), en de podcast-aflevering Anatomy of Doubt van This American Life, die de basis vormden voor de serie. Ongelofelijk veel van de details zijn letterlijk overgenomen, alleen de meeste namen zijn veranderd. Als je tijd hebt, lees en beluister er hier en hier meer over!

Terwijl Duvall en Rasmussen tijdens hun onderzoek bijna alles goed doen, doet de politie bij Marie, na het noodlottige telefoontje van Judith, bijna alles fout. Wat niet betekent dat de dienstdoende agent, detective Parker (Eric Lange), bewust kwaadaardig is (we hebben het hier niet over de detectives in When They See Us ). Maar hij is wel iemand voor wie één subjectieve getuigenis zwaarder woog dan objectief bewijs. Dus terwijl Duvall en Rasmussen alles op alles zetten om de serieverkrachter te pakken voordat hij nog meer slachtoffers maakt, stapelt zich bij Marie, een van zijn eerste slachtoffers, de ene op de andere ellende, nadat ze op het politiebureau beschuldigd is van valse aangifte.

Wat betreft de cast kan je je eigenlijk niet beter wensen. Toni Collette is altijd fijn om naar te kijken, zeker als stoere en botte detective. Kaitlyn Dever – de pittige Amy in Booksmart - is bijna onherkenbaar als de steeds somber wordende Marie. Maar de drijvende kracht van deze serie is Merritt Wever als Duvall, vriendelijk, warm en doortastend. Iemand die zich vrijwillig dagelijks onderdompelt in andermans ellende, zonder zichzelf te verliezen.

De serie is zowel een aangrijpend drama als een ijzersterk misdaadmysterie. Naar het einde toe zijn er wel wat kleine mankementjes. Veel van de scènes naar de ontknoping toe voelen als opvulling, zoals de vele onderonsjes tussen Rasmussen en Duvall, waarin ze mijmeren over hun eerste verkrachtingszaak en over waarom Duvall altijd naar dat kleine stemmetje luistert dat haar aanspoort nog net iets beter haar best te doen. Ook volgen er opeens opvallend veel monologen waarin de personages precies verwoorden waar de serie in zijn geheel nu eigenlijk over gaat. ‘Eigenlijk ben je niet één, maar twee keer mishandeld’, vat Maries therapeute (Brooke Smith, Grey’s Anatomy ) alles behulpzaam voor ons, de kijker, samen. ‘Eén keer door je verkrachter, en één keer door de mensen van wie je houdt.’ Tot die conclusie waren we ook zonder die uitleg al lang gekomen.

Hetzelfde geldt voor de afhandeling van detective Parker, die met zichzelf in het reine moet zien te komen nadat hij Marie zo makkelijk niet heeft geloofd. In de finale krijgt hij maar liefst drie scènes waarin hij zijn schuldgevoel uitgebreid uit de doeken mag doen. Maar zijn woordeloze blik, wanneer hij voor het eerst geconfronteerd wordt met onweerlegbaar bewijs dat Marie inderdaad is verkracht, zegt eigenlijk al genoeg. In plaats daarvan hadden we liever de reacties van Maries pleegmoeders, Colleen en vooral Judith, willen zien. Want wat doet dat met je, de realisatie dat dankzij jouw ‘goede’ bedoelingen iemands leven totaal is ontspoord? Dat is in deze verder zo openhartige serie toch een gemiste kans.