Roseanne S10E01-02: teleurstellend klankbord voor conservatieve denkbeelden

Van 1988 tot 1997 – alweer een eeuwigheid geleden – werd de sitcom Roseanne uitgezonden. Wat is de wereld sindsdien onmetelijk veranderd. Of niet? In de revival van de komedieserie, over de eigenwijze matriarch, oogt het alsof de tijd heeft stilgestaan. Ten aanzien van het vale, doffe interieur dan, dat als twee druppels lijkt op de meubelstukken van weleer, en ten aanzien van de achterhaalde, archaïsche denkbeelden van het titelpersonage en haar echtgenoot Dan (John Goodman). Zo willen ze dat hun kleinzoon – een extraverte verschijning – zich niet te vrouwelijk en kleurrijk uitdost. Ook zijn ze tegen de plannen van hun 43-jarige dochter Becky (Alicia Goranson) om surrogaatmoeder te worden, aldus de moeder des huizes: ‘Je houdt toch geen rommelmarkt in je baarmoeder?!’

De tand des tijds is wel zichtbaar in de fysieke gesteldheid van het corpulente echtpaar: in de eerste aflevering speelt Dan de zelfbenoemde ‘candyman’ die snoep – in de vorm van een veelvoud aan broodnodige medicijnen – komt verdelen, wanneer hij bij de apotheek is geweest. Ouderdom – en vetzucht, dat kan niet anders - eist zijn tol. In de openingsscène – waarin wordt onthuld dat Dan niet is overleden, zoals ruim 20 jaar geleden wel werd gesteld in het laatste seizoen – blijkt dat Goodmans personage ’s nachts aan een zuurstofapparaat ligt. In een promo van ABC, die vorige week werd gelanceerd, was al te zien hoe Roseanne in het echte leven loopt met een kruk, en dat ook haar 65-jarige tegenspeler al lang geen jonkie meer is.

Dus is het hoog tijd voor een nieuwe generatie Conners, nu blijkt dat Darlene (Sara Gilbert) met haar kinderen bij Roseanne en Dan intrekt. Hoewel ook de rest van de cast van toen – onder wie Sarah Chalke (nu niet als Becky maar als Andrea), Michael Fishman (D.J. Conner), Jackie Harris (Laurie Metcalf) en David Healy (Johnny Galecki) - acte de présence geeft. Het zijn net als toen overwegend ‘gemiddelde Amerikanen’ die ook in het huidige tijdperk de nodige moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Dat Roseanne op Donald Trump heeft gestemd bij de verkiezingen in 2016 lijkt dan ook een logisch gevolg.

De Conners vallen – als je bepaalde critici mag geloven – onder de groep ‘deplorables’ (vrij vertaald: stakkers) die massaal op Trump hebben gestemd. Dat zijn witte Amerikanen uit de onderklasse die hevig teleurgesteld zijn in het beleid van Barack Obama, omdat het hun niets heeft opgeleverd. Ze winkelen bij Walmart en Target – het voer voor de nodige grappen in de serie – en hebben ergens in huis wel een vuurwapen liggen. Tante Jackie fungeert in deze renaissance van Roseanne als politieke tegenhanger: zij stemde in tegenstelling tot haar zus op de linkse kandidaat Jill Stein. Ook dat heeft weinig overigens weinig uitgehaald – de Stein-stemmers hadden zich beter achter Hillary Clinton kunnen scharen.

Niettemin staat het buiten kijf dat Roseanne reflecteert op de politiek, en dat de makers het reilen en zeilen van een conservatief gezin belichten, waarin discussies worden gevoerd over vrouwenrechten (Jackie: ‘Mijn lichaam, mijn keuze’) en mannelijkheid (Dan: ‘Wat is er mis met masculiniteit?’) Net als in de jaren negentig poogt de sitcom een spiegel te zijn voor de samenleving, waarin ruimte is voor het bespreken van taboes. Maar genderfluïditeit en draagmoeders worden juist in links-progressieve kringen allang beschouwd als vanzelfsprekend. Terwijl ze in rechts-conservatieve kringen nog steeds kunnen rekenen op een afkeurende blik.

Het is dan ook een mysterie voor wie Roseanne is gemaakt. Linkse mensen zullen hoogstwaarschijnlijk weinig behoefte hebben aan een klankbord voor conservatieve mensen – Roseanne is zelf ook een supporter van Trump, zo blijkt onder meer uit een recent (en ongemakkelijk) interview in The New York Times – en rechtse mensen moeten vanuit religieuze of idealistische overwegingen niets hebben van progressieve waarden. Of zoals Dan stelt, wanneer hij het opneemt voor zijn flamboyante kleinzoon: “Ze moeten niets van verandering hebben.” Dan en Roseanne zijn getuige hun denkbeelden evenmin veranderd. Dat maakt de herstart van de sitcom tot een overbodigheid.