His Dark Materials S01E01-04: respectvol maar nog wel wat braaf

Foto credits: HBO

Ik weet het, ik ben in de minderheid, maar als een van de weinigen raakte ik in 2007 wel betoverd door de speelfilm The Golden Compass (wijlen Roger Ebert gaf de film gelukkig ook vier van de vier sterren). De film, gebaseerd op het eerste deel van de His Dark Materials-trilogie van Philip Pullman - had een sterke cast. Niet alleen wat betreft de hoofdrolspelers - Dakota Blue Richard was engelachtig en stoer als heldin Lyra Belacqua, Daniel Craig was imponerend als Lord Asriel en Nicole Kidman was gevaarlijk verleidelijk als Mrs. Coulter – maar ook wat betreft de stemmen, onder wie Kirstin Scott Thomas, Ian McShane, Kathy Bates en Sir Ian McKellen.

En, net zoals in de boeken waar het op gebaseerd is, werd de doelgroep (iedereen vanaf een jaar of tien) niet onderschat. Net zoals Roald Dahl weet Pullman heel goed: volwassenen hebben zwaktes, en de kinderen zijn er de dupe van. Het maakte van The Golden Compass een fantastische avonturenfilm, die op sommige momenten ook gruwelijk spannend was.

Ook het eerste seizoen van His Dark Materials – dat 3 november bij BBC One van start gaat en vanaf 5 november bij Ziggo te zien is – richt zich voornamelijk op het eerste boek uit de trilogie. His Dark Materials speelt zich af in een magische wereld die een beetje lijkt op de onze. Waar heksen en pratende ijsberen rondlopen en waar iedereen een eigen dæmon heeft: de menselijke ziel gegoten in de vorm van een dier. Wanneer de mensen nog kind zijn, kan de dæmon nog iedere vorm aannemen die hij of zij wil. Op een gegeven moment staat de gedaante vast. De mens is niets zonder zijn dæmon, en andersom. Maar… Lyra’s wereld is niet de enige wereld. Er zijn ook andere, waaronder eentje die een kopie is van de onze, maar de werelden zijn niet verbonden. Iets dat het Magisterium, het machtigste orgaan ter wereld, graag zo wil houden. Zeker gezien een voorspelling die vertelt van een meisje met een grootse bestemming…

Dat meisje is, u raadt het al, Lyra Belacqua (Dafne Keen, Logan, The Refugees). Als baby heeft Lord Asriel (James McAvoy) Lyra en haar dæmon Pantalaimon afgegeven bij Jordan College. Alleen daar zou ze veilig zijn. Maar die rustige tijden komen na tien jaar ten einde. Alles komt in een stroomversnelling wanneer Lyra voorkomt dat Asriel wordt vergiftigd door de rector (Clarke Peters, The Wire ). Lyra wordt vervolgens onder toezicht geplaatst van de net iets te veel met haar lot begane mevrouw Coulter (Ruth Wilson, The Affair , Luther ).  

De fans mogen gerust zijn. Tot dusver is His Dark Materials een respectvolle adaptatie. Het is positief dat er ook al elementen uit het tweede boek in het eerste seizoen verwerkt zijn, bijvoorbeeld het personage van onbetrouwbare Lord Boreal (Ariyon Bakare, Carnival Row , Good Omens , Jonathan Strange & Mr Norrell). Dat geeft goede hoop dat er nog meer seizoenen zullen volgen (de showrunner, Jack Thorne, gaf aan aan ieder boekdeel een seizoen te willen wijden).

Dafne Keen is goed gecast als Lyra, zelfs al heeft ze niet de kenmerkende gouden lokken uit het boek. De casting is eigenlijk over de hele linie goed. Wilson is, na haar rollen in Luther en The Affair, inmiddels wel een expert in het spelen van een vrouw met twee gezichten, maar Mrs. Coulter heeft wel degelijk een zwakke plek. Ook McAvoy is goed in het tonen van de verschillende lagen van Lord Asriel: zijn ambitie kent – net als die van Mrs. Coulter - geen grenzen, maar dat maakt hem ook gevaarlijk. De serie heeft ook mooie bijrollen voor Anne-Marie Duff (The Magdalene Sisters, Shameless) en James Cosmo (Braveheart, Game of Thrones). Als zigeunerhoofden Ma Costa en Farder Coram brengen zij zowel warmte als waardigheid. Wie goed oplet kan zelfs al een glimp opvangen van Andrew Scott (de sexy priester in Fleabag ) als kolonel John Parry en van zijn zoon Will Parry (Amir Wilson), die vanaf het tweede boek een belangrijke rol zal gaan spelen.

Een van de meest briljante zetten was de keuze voor Clarke Peters als de rector. Omdat de meeste van ons hem waarschijnlijk het beste kennen als de rustige, maar uiterst bekwame detective Lester Freamon in The Wire, staan we ook niet zo snel klaar met een vernietigend oordeel wanneer hij probeert Lord Asriel te vergiftigen.

Een andere briljante zet is de uitbeelding van de gouden aap, de dæmon van Mrs. Coulter. Hoe wreed de aap ook kan zijn, zijn relatie met zijn mens heeft ook iets tragisch. Mrs. Coulter behandelt haar dæmon puur als een bot instrument, om gedaan te krijgen wat ze wil, en niet als haar – letterlijke – zielsverwant. In een wereld waarin ieder mens met zijn of haar dæmon praat, doet Mrs. Coulter dat juist niet.

Alleen bij één personage slaat de serie de plank wel echt mis: Lee Scoresby. In de film werd de Texaanse aeronaut vertolkt door Sam Elliott, als een laconieke huurling, die door schade en schande wijs is geworden. Hier wordt de rol gespeeld door Lin-Manuel Miranda (Hamilton). Miranda is een sympathieke vent, maar is hier toch een beetje als een vreemde eend in de bijt. Hij komt meer over als de flierefluitende schoorsteenveger die hij in Mary Poppins Returns speelde, dan als een verweerde vliegende cowboy. Zijn invulling voelt te braaf, te Disney.

Terugkijkend op de eerste vier afleveringen is dat ook nog een beetje het overheersende sentiment: het voelt nog niet alsof er echt veel op het spel staat. Durft de tv-serie straks ook te gaan voor de scherpe randjes, vooral waar het de gruwelijke wetenschappelijke experimenten van mevrouw Coulter aangaat? Dat zal in de tweede helft moeten blijken.