Explained S02E01: kort maar krachtig microcollege in sektes

Je zou Explained kunnen vertalen naar ‘Alles wat je wilt weten over…’. In het eerste seizoen stonden thema’s of fenomenen als muziek, de watercrisis, de onderbetaling van vrouwen, politieke correctheid en het vrouwelijk orgasme centraal. De eerste aflevering van het tweede seizoen staat in het teken van sekten.

De aflevering begint in het heden, met getuigenverslagen van oud-leden van de sekte NXIVM. Sommige sekteleden hebben honderdduizenden dollars gespendeerd aan het illustere gezelschap. Deze religieuze groepering heeft ook een exclusieve beweging: DOS. Dat is een afkorting die staat voor zoiets als: meester over vrouwen. Want hoewel sekteleiders zichzelf steevast presenteren als profeten met bijzondere bovennatuurlijke krachten, is seksueel geweld in vrijwel alle gevallen gemeengoed.

Later in de aflevering, voordat de makers weer terugkeren in het heden, bij NXIVM, passeren de sektes van Jim Jones en David Koresh de revue. Vooral de eerstgenoemde Jones gaf de betekenis van een sekte een nieuwe lading, toen hij zijn gevolg en masse zelfmoord liet plegen, op de in zijn opdracht gebouwde gemeenschap in Guyana.

Opvallend genoeg zijn vrijwel alle voorbeelden Amerikaans. Dat komt, zo legt de ietwat lethargische LaKeith Stanfield uit in de voice-over, omdat Amerika de laatste eeuwen, als ‘Land of the Free’, openstond voor religieuze deviaties. Oftewel: ook religieuze radicalen waren welkom, met de nodige sektes tot gevolg. Als neveneffect hiervan ontstond er de laatste veertig jaar ook op academisch niveau een werkveld rondom sektes, waarin wordt gezocht naar verklaringen voor het bestaan hiervan.

Maar vertellen de makers van Explained iets nieuws? Nee. Voor wie al enigszins ingelezen is in sektes – en je hoeft echt geen expert te zijn – is deze aflevering niets nieuws onder de zon. Dat zal waarschijnlijk ook het grootste probleem zijn voor de makers: hoe bepaal je de informatiedrempel? Wat weten mensen al wel, en wat nog niet? Niettemin zal de leek in 25 minuten ineens volledig geïnformeerd zijn over het reilen en zeilen rondom sektes. Waarmee Explained zich in dat opzicht laat omschrijven als een microcollege voor ‘dummies’.