Dream School: van schoolverlater naar bekend gastdocent

‘Ik ben gewend om les te geven aan de universiteit. Als je dat werk hiermee vergelijkt, is dat heel makkelijk. Het was een uitdaging en ik vond het een enorm mooie ervaring. Het mooiste: dat je bij sommige leerlingen de passie voor leren terug zag komen. Opeens een twinkeling in de ogen, de aandacht weer hebben, aantekeningen maken: wíllen leren. Dat lukte heus niet bij iedereen, maar ik had dan ook niet de makkelijkste opdracht; economie is op het eerste gezicht niet het aantrekkelijkste vak. Ik probeerde de drempel te verlagen door van de opdrachten doe-dingen te maken. Het idee was dat de leerlingen een plan zouden uitwerken om een eigen onderneming te starten. En dan leerden ze en passant ook wel feiten over procenten, bepaalde economische concepten, geld et cetera.’
‘Voor mij persoonlijk was het een waardevolle ervaring omdat ik enorm geloof in onderwijs als manier om weerbaar en dus gelukkig te worden. Als je dan – zoals ik nu – daar ook maar een heel klein steentje aan kan bijdragen, is het al mooi. En ik ben beter gaan inzien dat onderwijs niet altijd makkelijk is. Mijn respect voor de mensen die dagelijks voor dit soort klassen staan, is nog meer gegroeid. Voor een huiswerkklas ben ik speciaal nog een keer teruggekomen om te helpen, samen met drie collega’s. De klas was toen zó onrustig. Ik vroeg me af: “Mijn hemel, hoe ga ik dit doen?” Ik ben toen heel straight gebleven en heb gezegd: “Jongens, ik kom hier in mijn vrije tijd, ik neem drie collega’s mee, heb even de aandacht.” Toen draaiden ze bij en werd het een heel goede les. Ik heb me steeds gerealiseerd: ik sta hier niet voor mezelf maar voor deze leerlingen.’

‘“Hoe krijgen we deze jongeren weer gemotiveerd?” – dat was de grote vraag. De groep was heel divers, iedereen had zijn eigen problematiek, maar voor allemaal was het doel hetzelfde: de draad weer oppakken.’
‘Geen makkelijke opgave hoor. De eerste les was de lastigste. Ik trof ze aan het einde van een lange dag, hun hele programma was al uitgelopen. Zij kenden mij niet, ik hun niet. Mijn inleiding over politiek deed ik aan de hand van de actualiteit, ik sprak over Trump en Wilders. Dat gaf meteen onrust en actie in de groep, er ontstond veel discussie. Het was heel lastig om ze daarna weer tot rust te brengen; ik had het zweet op m’n rug staan.
Ik moet wel zeggen dat ik ze nog aardig op de hoogte van alles vond. Ik liet ze foto’s van politici zien met de vraag wie het was, en dan nog van welke partij. Dat ging best goed. En wat ik ook merkte, was dat bij debatten en discussies, de onderwerpen echt uit hun eigen belevingswereld kwamen. Inkomensverdeling, criminaliteit en de zorg bijvoorbeeld.’
‘Voor mij persoonlijk gold dat het me nog eens inwreef hoe bevoorrecht ik ben. Als vader ben ik enorm blij dat het allemaal zo goed gaat met mijn kinderen – nou ja, ik moet niet te vroeg juichen natuurlijk. Maar ik besef nu wel weer hoeveel jongeren onder veel mindere omstandigheden opgroeien. Dat is de andere kant van de samenleving. Hoewel? Een aantal van de leerlingen kwam uit prima gezinnen, had goede scores op de Cito-toets, maar zijn dan ergens onderweg hun motivatie verloren.’
‘Hoe kan dat toch hè? En vooral: hoe keer je het tij? Deze aanpak – met intensieve, persoonlijke begeleiding – werkt goed. Daar zouden we eigenlijk lessen uit moeten trekken. Als er echt aandacht is, kun je geven wat iemand nodig heeft. Of dat nou een bepaalde stimulans of een schop onder de kont is.’

Maarten van Rossum
DOCENT GESCHIEDENIS

‘Een gruwelijke ervaring was het, ik had het nooit moeten doen. Het was de bedoeling dat ik iets over de EU zou vertellen maar na een paar minuten was het me al duidelijk dat het overgrote deel nog niet eens een béétje geïnteresseerd was in mijn verhaal. Een meisje vroeg of ze even naar de wc mocht en bleef vervolgens een kwartier weg. Toen ze vijf minuten later weer naar de wc wilde, zei ik: “Dan blijf je maar weg.” Het begon me allemaal enorm te irriteren. Dan doen mensen zoveel moeite voor je en dan ben je te belazerd om ook maar íets uit jezelf te doen. Voor zoveel agressieve desinteresse heb je therapeutische gaven nodig waar ik niet mee ben bedeeld. Ik kan gewoon niks met zoveel infantiele lamzakkerij bij elkaar.’
‘Voor de tweede les heb ik de EU maar laten zitten en besloten dat ik de klas vragen liet stellen over historische thema’s. Dat liep uit de hand en toen heb ik gezegd: wie weg wil, moet maar weggaan. Driekwart vertrok. Twee jongens en een meisje bleven over – nou, toen ging het wel. De eerste vraag was of Hitler ook goede dingen heeft gedaan. Origineel, daar kon ik wel wat over zeggen.’
‘Maar alles bij elkaar moet ik constateren dat ik gefaald heb. Ontspoorde jongeren lesgeven kan ik blijkbaar niet. Deze jongeren moet je ook niet bij elkaar in een klasje zetten om ze over de Europese Unie te gaan vertellen. Het onderwerp: fout. De spreker: fout. Volkomen nutteloos. Het stelde me wel teleur dat het me zó bleek te irriteren allemaal. Uiteindelijk heb ik de organisatie maar een briefje geschreven dat ze me niet hoefden te betalen.’

Frank E Hollywood
DOCENT KUNST

‘Van origine ben ik geen docent. Ik ben niet didactisch onderwezen om met jongeren aan de slag te gaan. Maar gelukkig ben ik zelf niet heel oud, ik sta nog redelijk dicht bij de leeftijd van deze kinderen. En zelf was ik op de middelbare school ook best een lastige jongen. Ik werd in elk geval verkeerd begrepen, vond ik. Ik maakte overuren in het tekenlokaal, maar andere vakken liet ik een beetje lopen. In die zin kan ik goed relaten met de leerlingen voor wie de schoolcarrière buiten de gebaande paden gaat.
Ik ben bewust geen vragen gaan stellen over wie ze zijn en wat ze gedaan hebben. Zo konden we zonder vooroordelen aan de slag. Om voor zo’n groep te staan, vind ik niet moeilijk, met enthousiasme kom je een heel eind. Maar het viel me wel op dat deze leerlingen allemaal een probleem hebben met het omgaan met tegenslag. Toen de techniek even niet meewerkte, lieten ze meteen de schouders hangen. Die mindset, daar moest ik iets mee. Meer nog dan ze leren schilderen, wilde ik ze creatief leren kijken. Denken in oplossingen.’
‘In de eerste les was een jongen die een loopje met me nam. Toen heb ik gezegd: hier ben ik niet van gediend. Ik wil alle tijd voor je nemen, maar zo heeft het geen zin. De volgende les kwam hij terug en was-ie supervrolijk en enthousiast. Technisch gezien was hij niet bepaald de beste, maar het ging bij hem dus meer om een mindset. Uiteindelijk is er een groepje geweest dat in hun vrije uren nog hun project heeft afgemaakt. Als er ergens conflict was of er werd gekloot, dan gingen ze weg, schilderen. De negatieve energie weer omzetten in positiviteit.’
‘Na de eerste dag ging ik naar huis met ontzettende migraine en dat heb ik anders nooit. Maar uiteindelijk heeft het me vooral energie gegeven. En ik hoop hun ook.’

Patricia Steur
DOCENT FOTOGRAFIE

‘Geweldig. Ik vond het één groot feest. Maar ook een ontzettende uitdaging natuurlijk. Dit waren wel kids die de kat uit de boom keken. Armen over elkaar en dan een blik van “nou, eens kijken wat die te zeggen heeft.” Een jongen viel me meteen op: Prince. Achterin de klas, verstopt in z’n hoodie. Ik dacht meteen: die moet ik hebben. Ik ben hem toen extra aandacht gaan geven en uiteindelijk – toen we een keer samen op de trap zaten – ging hij helemaal open. Hij had het nodig dat iemand écht geïnteresseerd in hem was.’
‘Wat betreft de lessen heb ik ze vooral laten zien hoe je met een iPhone nog een aardige foto kan maken. Wat je kan doen met licht en schaduw, want daar gaat het uiteindelijk over met fotografie. Met hun telefoons waren ze eigenlijk beter dan ik, daar hoefde ik ze weinig over bij te brengen. Photoshop uitleggen was wel een brug te ver, maar dat had vooral met haperende techniek te maken. Toen werd het meteen onrustig, maar we kwamen er gelukkig snel over heen.’
‘Daarna heb ik iedereen individueel gefotografeerd. Dat vonden ze geweldig. Die aandacht, een op een. Het was hun dag, zij werden in het licht gezet. En het is een mooi document geworden. Kunstenaar Frank E Hollywood – een van de andere docenten – heeft mijn foto’s vervolgens laten afdrukken en weer bewerkt met die kinderen. Geweldig, dat gaf het nog een extra dimensie.’
‘Ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe de leerlingen erop terugkijken. Met een aantal heb ik contactgegevens uitgewisseld. Die hebben gemaild of ik ze nog een keer wil fotograferen. Misschien organiseer ik nog weleens iets met ze. Maar het grootste cadeau was Prince.’