Column Claudia de Breij: Zeven vinkjes

Op wie zijn we deze week eens boos? Nou, heel veel mensen op Joris Luyendijk. Joris Luyendijk schreef het boek De zeven vinkjes over dat hij een geprivilegieerde lul is en toen vond iedereen hem ineens een geprivilegieerde lul. Diezelfde mensen waren dan vaak in een moeite door boos op Sander Schimmelpenninck. Hij maakte de televisieserie Sander en de kloof over dat hij oneerlijk veel geluk heeft met waar zijn wiegje stond en nu mensen verwijten hem dat hij een adellijke achternaam heef

Nou begrijp ik op zichzelf de lichte aversie tegen het type. Het type: goed gelukte jongen die alles zeker weet. Rutger Bregman, Rob Wijnberg, er bestaat een hele school witte vrolijke jongens die je als mindere god met liefde eens door elkaar zou schudden om te zeggen: ‘Jij bent niet de enige die weleens ergens over heeft nagedacht, poes, hou eens even twee tellen je betweterige bek en luister gewoon even naar een ander.’ 

Maar ja. Dat is nou precies wat Luyendijk met zijn nieuwe boek toegeeft. Dat hij met zijn privilege van witte hoogopgeleide man nog nooit heeft hoeven stilstaan bij hoe de wereld is voor mensen zonder licht pigment, academische opleiding en/of penis.

Dat toont Luyendijk aan, met zijn zeven vinkjes. Iedereen boos. Want, zeiden twitteraars uit de activistische hoek: dit zeggen wij (mensen met minder vinkjes) al jaren, waarom luisteren mensen ineens wel naar Joris en waarom noemt hij Gloria Wekker niet want die heeft dit al veel eerder opgeschreven?

Luyendijk had dit voorzien en noemt het ‘Het Arjen Lubach- effect.’ Je kunt als activist al
tien jaar zeggen dat Zwarte Piet racisme is en je wordt nauwelijks gehoord, maar als Arjen Lubach (witte man, groot publiek) het zegt komt de boodschap ineens wel aan.

Dat is frustrerend, maar de woede richt zich op de verkeerde persoon. Degene die probeert een bondgenoot te zijn is níet degene die je in zijn gezicht moet spugen als hij voor jouw belang opkomt. De woede moet naar degene die jouw belang al die jaren al bewust frustreert. En dat jij het allang zei, en welke namen eer toekomen, is dat het belangrijkste in de strijd? Alsof Martin Luther King op de dag dat Barack Obama werd ingezworen als president zou zeggen: ‘Ja, dit gebeurt nu wel, en jullie klappen nu wel voor hem, maar wie had een droom? Hè? Wie komt deze eer toe?’

Als je echt staat voor je ideaal dan is dat groter dan jouw naam – of die van Luyendijk of Schimmelpenninck. Slachtoffer zijn met een stem is niet genoeg als die stem de daders nooit bereikt.

Zo weten vrouwen al eeuwen hoe het is om seksueel geïntimideerd te worden, toch valt wanneer een man als Tim Hofman er een zeer betrokken uitzending aan wijdt het kwartje een heel stuk harder.

Maar over ongelijkheid moeten we iedereen eerst nog even gillen tegen de boodschapper; de ene helft omdat hij er nu pas mee aankomt kakken en de andere helft omdat je privilege ineens wankelt.

Meer Claudia de Breij? Lees iedere week haar column in de VARAgids!