Bates Motel S05: horrorfeest der herkenning

Een van de mooiste voorbeelden van filmanalyse is de wijze waarop de plot van Alfred Hitchcocks Psycho (1960) verbonden is aan Freuds persoonlijkheidstheorie over de Id, Ego en Superego. De persoonlijkheid van hoofdpersoon Norman Bates (Anthony Perkins) bestaat naar verluidt uit drie delen: zijn imaginaire moeder (het superego, normen en waarden) die vanaf de bovenste etages van de familiewoning alles overziet, Norman zelf op de begane grond (ego, het erkennen van de realiteit) en het stoffelijk overschot van moederlief in de kelder (Id, instinctief gedrag). Het is een soort heilige drie-eenheid die ook in de televisieserie Bates Motel voortdurend zichtbaar is.

Het vijfde en laatste seizoen van de perikelen rond Norman ( Freddie Highmore ) en Norma ( Vera Farmiga ) valt samen met de oorspronkelijke plot van Psycho, waar de serie op is gebaseerd (het boek dat in 1959 verscheen en de film een jaar later). In de eerste vier seizoenen leefde Norma nog, maar nu is ze een illusie, ontsproten in Normans mysterieuze brein. We zien hoe zij degene is die een motelbezoeker die ‘slechts voor een paar uur’ een kamer wil huren vermoordt. Ook nu moeder er niet meer is, heeft ze de broek aan. De afspraak is wel dat ze binnenshuis blijft, zodat niemand kan zien dat ze eigenlijk nog springlevend is, in Normans perceptie dan.

Norman besluit bij de net heropende winkel in het dorp wat verf te kopen voor het motel en treft daar Madeleine Loomis (Isabelle McNally): een jongere versie van zijn moeder waar hij een oogje op lijkt te hebben. Nogmaals komt Freud bovendrijven (en een keur aan andere psychologische theorieën): mannen zoeken een vrouw die op hun moeder lijkt en in het geval van Norman wil hij ook nog eens met haar, eigenlijk met zijn moeder dus, het bed delen. Overigens wordt Psycho wel beschouwd als de eerste slasher, en noemde John Carpenter de psychiater uit zijn film Halloween (1978) Loomis (gespeeld door Donald Pleasence).

En over Psycho gesproken: Hitchcock is qua toonzetting, sfeer en muzikale composities nooit volledig uit de verhaalwereld van Bates Motel verdwenen. Hoewel de serie een eigentijdse vertelling is, ogen het huis en haar twee bewoners alsof ze rechtstreeks afkomstig zijn uit de jaren vijftig. En met elk seizoen is het spel tussen Farmiga en Highmore ( nota bene een Brit ) steeds beter geworden. Highmore is getransformeerd tot een soort jeugdige Ted Bundy -achtige verschijning, met zijn moeder als een geperverteerde Marilyn Monroe. Psycho was trouwens gebaseerd op de macabere daden van moordenaar Ed Gein, en dat weerklinkt ook in Bates Motel.

De incestueuze verhouding tussen moeder en zoon, het voyeurisme, Normans liefde voor taxidermie, het moorden. Het zijn allemaal verwijzingen – ook het vijfde seizoen is een horrorfeest der herkenning – naar de horrorcanon, naar titels als The Texas Chain Saw Massacre (1974) bijvoorbeeld. Ook met een sheriff, net als Alex Romero (Nestor Carbonell) in Bates Motel. Romero zit achter slot en grendel, maar zodra hij vrijkomt wil hij Norman, die hij verantwoordelijk acht voor de dood van Norma, een kopje kleiner maken. Of dat gaat lukken is maar de vraag: met de steeds verslechterende mentale staat van Norman lijkt het erop dat hij met zijn voortdurende black-outs maar weinig te verliezen heeft.