Zomergasten: de enige controversiele gast is Mark Rutte

Afgelopen zondag was de eerste uitzending van Zomergasten. De critici van de Belgisch-Libanese activist Dyab Abou Jahjah zullen er niet blij mee zijn geweest. Maar de rechtse ideeën en de staat van dienst van Mark Rutte, de laatste Zomergast van dit seizoen, zijn pas een probleem. Een heel groot probleem.

Joodje Pesten De afgelopen weken werd er via tal van kanalen een hetze gevoerd tegen zomergast Dyab Abou Jahjah. TV-maker Frits Barend schreef: ‘ik voel de eerste Zomergast als ouderwets Joodje Pesten. Het zou tien jaar geleden ondenkbaar zijn, een militante extremist die Zomergast is.’ In het NRC schreef cineast Fels: ‘Onder het mom van antizionisme bedient hij zich telkens weer van antisemitische uitspraken.’

Uiteindelijk bleek dit allemaal nogal mee te vallen. Mensen die afgelopen zondag achter de televisie zaten, zagen een helder betoog van een principiele activist. De Volkskrant schreef veelzeggend genoeg in een eerste bespreking : ‘hij had verdacht veel weg van een milde en heldere denker’.

Natuurlijk was dit niet voldoende om Abou Jahjah’s critici te overtuigen. Twee dagen na de uitzending liet de Volkskrant zes mensen aan het woord : vijf overtuigde zionisten, en een iemand die het niet gezien had. Robert Vuisje stelde: ‘Mensen die iets te verbergen hebben, trekken wel vaker een mistgordijn op.’ Als er geen antisemitische uitingen op te tekenen zijn dan is het dus een stiekeme antisemiet.

Helder Abou Jahjah zelf was heel helder over het koloniale project Israel en over het verschil tussen antisemitisme en antizionisme. ‘Niet iedereen die Joods is is zionist en ook veel niet-joden zijn zionist.’ Een ideologie die betekent dat een jood uit Frankrijk door Netanyahu wordt verwelkomd in Israel, maar een verdreven Palestijn niet.

Het is niet verwonderlijk dat Abou Jahjah op veel weerstand stuit. Gevestigde media en politici spelen in Nederland een centrale rol in het normaliseren van moslimhaat en Israelische apartheid. Wanneer iemand hier tegenin gaat, worden alle krachten gemobiliseerd om dit geluid de mond te snoeren. Of het nu gaat om de publicatie van een boek bij een gerenomeerde uitgeveri j of een avond op de publieke televisie.

Rutte’s extremisme Gelukkig werkte dit averechts. De VPRO hield haar rug recht en mede dankzij de controverse keken er bijna een half miljoen mensen naar de uitzending. Als er rond Abou Jahjah bewust een gevoel wordt gecreerd van ‘waar rook is, is vuur’, waar is dan de ophef over de laatste Zomergast van dit seizoen, pyromaan Mark Rutte? Iemand die er niet alleen erg extreme opvattingen op na houdt, maar dit koppelt met een grote macht om deze in de praktijk te brengen.

Zo werden er onder Rutte’s leiding 260.000 sociale huurwoningen verkocht , gesloopt of tegen veel hogere tarieven verhuurd. De verhuurdersheffing maakte wonen voor sociale huurders steeds duurder. Om hier vervolgens de aandacht vanaf te leiden voerde de VVD een campagne om vluchtelingen de schuld te geven. Statushouders krijgen geen prioriteit meer – alsof het probleem uberhaupt bij hen lag!

Waar gewone mensen onder Rutte inleveren, worden de rijken alleen maar rijker. Het aantal miljonairs is sinds 2012 met vijf procent gestegen. De 1% bezit nu 28,8% van het totale vermogen. Terwijl Nederland het op vijf na rijkste land ter wereld is , groeien meer dan 400.000 kinderen op met wat het CBS ‘risico op armoede’ noemt. Door de invoer van het schuldenstelsel wordt studeren ook steeds duurder.

Om de aandacht van dit alles af te leiden wijst Rutte naar uitkeringsgerechtigden , anti-zwarte piet-activisten en vluchtelingen. Vluchtelingen laat hij liever verdrinken dan hen een veilige route te bieden, terwijl hij wel vrolijk deelneemt aan het bombarderen van hun thuislanden. 2016 ligt op koers het dodelijkste jaar te worden aan de grenzen van Fort Europa. Hoogleraar migratierecht Thomas Spijkerboer stelde dat de Europese deal met Turkije mensen aanmoedigt te blijven wonen in oorlogsgebied zoals Aleppo en dat de EU hiermee het risico neemt ‘medeplichtig te worden aan genocide’.

Uitdaging voor Erdbrink Het is pijnlijk dat iemand met deze gevaarlijke ideeen en verschrikkelijke staat van dienst Zomergasten kan gebruiken om zijn verkiezingscampagne te lanceren. Te meer omdat Rutte zelf, als hij de kans krijgt, het publieke bestel met de paar kritische programma’s die het rijk is, de nek wil omdraaien. Het is nog maar de vraag of presentator Thomas Erdbrink hier tegen op gewassen is.

In het gesprek met Abou Jahjah stelde Erdbrink zich niet alleen irritant op – telkens het laatste woord willen hebben, ‘politiek’ zeggen te willen vermijden – keer op keer liet hij zien zich beter in de schoenen van de onderdrukker te kunnen verplaatsen dan die van de onderdrukte. Erdbrink was vooral bezorgd over de positie van de Israelische legercommendant, Franse kolonisten in Algerije en racistische agenten. Een slecht voorteken voor een interview met iemand die de status quo vertegenwoordigt zoals Rutte. Weblog Grutjes noemde Erdbrink treffend ‘ onze man op Planeet White Privilege ’

Het zal interessant worden om te zien of Erdbrink zich even vijandig opstelt tegenover een van de meest cynische gezichten van de gevestigde orde als hij deed tegen iemand die deze orde aanklaagt. Bijkomend voordeel: hij kan zich in dat geval gewoon op uitspraken, daden en feiten baseren en hoeft geen toevlucht te zoeken in uit het verband getrokken citaten, aannames of dubieuze websites.