Wat iedereen kan leren van de ruzie tussen Elon Musk en Donald Trump

Naast de botsing van twee uit hun krachten gegroeide puberale ego’s, liet de fittie tussen Trump en Musk ook nog iets anders zien. Waarschijnlijk deed hij het niet uit nobele motieven, toch heeft Musk iets goed gedaan: de meerderheid aan het wankelen brengen. Dat moesten we allemaal wat vaker doen.

Na de kritiek van Musk op de belastingplannen van Trump, bleek dat verschillende congresleden publiekelijk spijt betuigden dat ze voor die plannen hadden gestemd (bv. Marjorie Taylor Greene). Deels kwam dat doordat ze gewoon niet hadden opgelet, ze waren onder druk gezet. Maar ik vermoed dat het ook veel uitmaakte dat iemand uit hun eigen ‘kamp’ zich uitsprak.

Het deed me denken aan de klassieke conformisme-experimenten van Asch, waarin veel deelnemers meegingen met de meerderheid bij het beoordelen van de lengte van lijnstukken. In dit onderzoek was het overduidelijk dat de meerderheid een verkeerd antwoord gaf, toch deden deze deelnemers (ca. 1/3) dat ook. In het gewone leven is het vaak helemaal niet zo duidelijk en dan heeft de groep natuurlijk nog veel meer invloed op wat mensen zeggen en denken (bv. bij groupthink of bij zwijgen over grensoverschrijdend gedrag van een collega e.d.)

Het Asch-experiment werd nog vrij kort geleden gerepliceerd. Net als bij Asch bleek ook hier dat dit type conformisme aanzienlijk vermindert wanneer er in de groep slechts één persoon is die tegen de meerderheid ingaat. Dat helpt mensen om zelf ook die stap te zetten: verdomd, dan ga ik het óók zeggen.

Uiteraard wil ik Musk niet als moreel voorbeeld stellen. Ik ben er ook helemaal niet zeker van hij werd gedreven door waarheidsdrang of belang van de VS. Maar het enkele feit dat eindelijk iemand de plannen van Trump een ramp voor het land durfde te noemen, hielp om de consensus aan het wankelen te brengen. Dat is iets wat we allemaal wel vaker zouden mogen doen. Als je twijfelt of de meerderheid wel de goede kant op gaat, stel jezelf dan drie vragen: 

-   Weten zij beter wat er aan de hand is dan ik?
-   Wil ik zo rationeel en accuraat mogelijk oordelen, of wil ik dat we het met elkaar eens zijn?
-   Als ik zwijg of meebeweeg met de groep, is dat dan consistent met mijn morele kompas?

Je hoeft niet meteen de knuppel in het hoenderhok te gooien zoals Musk. Je kunt ook voorzichtig poneren: het kan aan mij liggen, ben ik de enige die hier twijfels heeft? Dat kan genoeg zijn om andere twijfelaars over de drempel te helpen om zich ook uit te spreken. En mensen die twijfelen hebben meestal gelijk…