Waarom de wereld radicalisme nodig heeft

In de eerste Zomergastenaflevering van 2016 was de gast Dyab Abou Jahjah, een Belgische activist van Libanese afkomst. Een omstreden figuur, waardoor de VPRO een flink aantal leden verloor en sommige mensen zelfs probeerden de uitzending te laten verbieden.

Op een gegeven moment stelde interviewer Thomas Erdbrink (‘onze man in Teheran’) Abou Jahjah de vraag waarom hij niet de politiek in ging.

Dat deed me denken aan die keer een tijdje geleden toen een collega tegen mij zei dat ik de politiek in moest gaan. Want dat zou ik heel goed doen, vond hij.

Tja.

Ik kijk momenteel House of Cards. Geweldige serie, ik zit gebiologeerd te kijken. Dat gekonkel, die corruptie, die meedogenloosheid, die machtsspelletjes, die intimidatie, die – vul zelf maar verder in. Huiveringwekkend en fascinerend tegelijk. Ik denk – maar ik weet het niet – dat het in werkelijkheid niet zó ernstig gesteld is met onze bestuurders, volksvertegenwoordigers, toezichthouders e.d. als in House of Cards. In onze westerse wereld. In Nederland.

Maar politiek draait wel om compromissen en tit for tat: jij gaat mee in mijn partijpunt A, dan ga ik met jou mee in jouw partijpunt B. Water bij de wijn. Polderen. Lobbyen. Een stapje vooruit, een stapje achteruit. Altijd kleine stapjes.

Met mijn verstand begrijp ik dat je de wereld in kleine stapjes moet veranderen. Maar mijn gevoel, mijn emotie roept: rot op met je kleine stapjes! Al die onrechtvaardig behandelde mensen, al die lijdende dieren, al die levende wezens die vermalen worden in het Systeem, elke dag opnieuw: wat kopen die voor kleine stapjes? Een pietsie minder onrechtvaardigheid, een beetje minder lijden? Ik ben boos, nee, ik ben woedend op mensen die mededogen, hulp en rechtvaardigheid voor iedereen belijden, maar daar niet naar handelen. Die geen ‘gelukzoekers in hun achtertuin’ willen. Die filmpjes over misstanden in abattoirs, veevervoer en de bontindustrie niet willen zien omdat ze ‘er niet tegen kunnen’, maar wel de kiloknallers op de barbecue gooien en dat hippe jasje met die kekke bontkraag kopen.

Mijn verstand en mijn gevoel hebben daar constant ruzie over.

Maar wat is het alternatief van kleine stapjes? Een grote omwenteling , revolutie, en iedereen de nieuwe orde door de strot duwen? Dat is Erdoganiaanse autocratie, geen democratie. En democratie vind ik nog steeds de ‘minst slechte staatsvorm’.

Terug naar de vraag aan Abou JahJah. Die antwoordde: nee, daarvoor ben ik te radicaal. Dat werkt niet in de politiek. Maar radicalisme is wel nodig om de wereld te veranderen.

Ik denk dat hij in dat laatste gelijk heeft. Daarmee bedoel ik geen radicalisme in de zin van haat en terrorisme, maar radicalisme in denken. Radicale ideeën over de wereld, de werkelijkheid en verandering. Radicale ideeën zijn er altijd geweest. Bijvoorbeeld: de zon draait niet om de Aarde maar de Aarde draait om de zon. Of: alle mensen zijn autonoom en nooit het eigendom van een ander. Of – opnieuw een hot topic: mensen met een ander kleurtje dan wit zijn net zoveel waard als mensen met een wit kleurtje. Of: dieren zijn geen producten om naar believen te gebruiken, maar levende wezens met gevoel en met rechten.

De wereld verandert dan alleen met kleine stapjes, maar die veranderingen moeten voortkomen uit radicale ideeën. 

Dus mijn antwoord destijds was: nee lieve oud-collega, politiek is niets voor mij.

Ik koester mijn ‘radicalisme’.