Waarom Rutte misschien toch weer ontsnapt

Zou premier Rutte het morgen gaan redden in het Kamerdebat over ‘notulengate’ (of hoe je het wil noemen)? Het is bepaald niet voor het eerst dat Teflon-Mark het heel moeilijk krijgt in het parlement. Sterker nog: hij ligt al jaren vrijwel voortdurend onder vuur. Een paar weken geleden werd er zelfs een motie van afkeuring tegen hem aangenomen en ook bijna een motie van wantrouwen. Niemand wil eigenlijk nog met deze als superleugenaar beschouwde politicus regeren. Maar zolang de VVD aan hem vasthoudt, en zolang die partij veruit de meeste zetels heeft, is een alternatief moeilijk te vinden. Bovendien blijkt Rutte keer op keer een aalgladde boeienkoning, die ook in schijnbaar uitzichtloze situaties steeds een geitenpaadje weet te vinden waarlangs hij kan ontsnappen.

Tijdens het debat zal hij zonder enige twijfel opnieuw hard worden aangepakt. Uit naar de Kamer gestuurde verslagen van de ministerraad in 2019 blijkt overduidelijk dat het kabinet zich vooral druk maakte over zijn eigen hachje. Om de slachtoffers van de toeslagenaffaire bekommerde het zich nauwelijks, laat staan om de waarheid. Hoe zou Rutte zich hier in vredesnaam uit moeten kletsen?

Toch zou het debat van morgen wel eens gunstiger voor hem kunnen uitpakken dan je op het eerste gezicht verwacht. Want in tegenstelling tot de vorige keer is hij niet meer de enige die een heleboel heeft uit te leggen. Diverse andere ministers zitten nu eveneens in het beklaagdenbankje. Vooral Wouter Koolmees van Sociale Zaken kan zich op een aantal moeilijke uren voorbereiden. Volgens de kabinetsnotulen ergerde deze D66-bewindsman zich groen en geel aan coalitiekamerleden die almaar bleven vragen om meer informatie over de toeslagenkwestie. Ook bij minister Kajsa Ollongen (alweer een D66’er) liep de irritatie hoog op. Hetzelfde geldt voor Wopke Hoekstra (CDA). En Arie Slob (ChristenUnie). Zij allen stoorden zich volgens het verslag van de ministerraad hevig aan onafhankelijk opererende, dus lastige parlementariërs uit het regeringskamp. Daarover zullen ze zeker ter verantwoording worden geroepen. En zolang het over anderen gaat, gaat het niet over Rutte. Niet langer wijzen alle beschuldigende vingers uitsluitend naar hem.

Misschien nemen sommige fracties zelfs D66-leider (tevens minister voor Buitenlandse Handel) Sigrid Kaag de maat. Zij kreeg in de publiciteit een gunstig onthaal doordat ze het gezond noemde als er in een democratie fel wordt gedebatteerd. Maar ze zei er volgens de notulen nog iets bij waaraan de media minder aandacht schonken. Namelijk dat een en ander wel dient te geschieden binnen ‘bepaalde kaders’. Wat zou de propagandiste van Nieuw Leiderschap daarmee bedoeld hebben?

Het is bovendien niet uitgesloten dat de oppositie wat minder eensgezind is dan bij de vorige gelegenheid, toen het ging over ‘Omtzigt, functie elders’. Natuurlijk, alle fracties toonden zich geschokt na publicatie van de notulen. Maar de teneur was toch niet overal hetzelfde. PVV-leider Geert Wilders wil dat het kabinet onmiddellijk opstapt. Hij heeft zelfs al juridisch aangifte gedaan tegen de ‘corrupte bende’ die de ministersploeg volgens hem is. Wilders zal tijdens het debat ongetwijfeld weer een motie van wantrouwen indienen tegen de premier en zijn bewindslieden. Dat SP, DENK en diverse andere oppositiefracties die zullen steunen staat wel vast.

Maar zouden PvdA en GroenLinks dat ook doen? De partijleiders Lilianne Ploumen en Jesse Klaver hebben kritisch gereageerd toen de notulen werden vrijgegeven, heel kritisch zelfs. Maar Rutte uitsluiten van verdere samenwerking doen ze vooralsnog niet. Al weken zeggen ze dat het aan hem is om het vertrouwen te herstellen. Kennelijk gaan ze er nog steeds vanuit dat er iets te herstellen valt. En reken maar dat de VVD-leider dat graag wil proberen.