Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Religieuze wreedheid wordt beschermd

  •  
28-09-2014
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
163 keer bekeken
  •  
RTEmagicC_roos_218.jpg
De pijn van dierenvrienden tegenover de pijn van joden en moslims
Waarom houden we meer rekening met de gevoelens van gelovigen dan met die van dierenvrienden? Roos Vonk over de ontkenning van wezenlijk leed.
Dierenvrienden demonstreren vandaag in Brussel tegen ritueel slachten. In sommige landen, bijvoorbeeld Denemarken en Nieuw-Zeeland, is het inmiddels verplicht om dieren te verdoven voordat ze geslacht worden. In ons land worden de gevoelens van gelovigen zwaarder gewogen dan de gevoelens van dierenvrienden.  
Als er elders in het universum intelligent leven bestaat, en deze wezens zouden zien hoe wij met het leven van mens en dier omgaan, dan vraag ik me af of ze daar ook maar íets van zouden begrijpen. Aan de ene kant is het mensenleven voor ons zo heilig dat mensen niet eens zelf mogen kiezen wanneer ze hun leven beëindigen; de gezondheidszorg wordt onbetaalbaar mede door de vele bejaarden die er allang een punt achter willen zetten, maar dat niet mogen omdat iemand anders hun lijden niet erg genoeg vindt. 
Aan de andere kant vinden we het doodnormaal dat we miljoenen dieren aan de lopende band fokken om te doden, en levende dieren reduceren tot broedmachines – bijvoorbeeld fokzeugen op roostervloeren achter ijzeren stangen waar hun tepels onderdoor passen, zodat de biggen aan de andere kant kunnen zogen. Deze totale minachting voor het dierenleven gaat gepaard met buitensporige truttigheid rondom huisdieren (zoals sokjes en strass halsbandjes voor de hond en delicatessen met een takje peterselie voor de kat) omdat het baasje dat zo enig vindt.
Onderbuik Hoewel deze discriminatie naar soort breed wordt ondersteund door overheden en instellingen, is zij niet erg doordacht. Varkens zijn bijvoorbeeld slimmer dan honden en even sociaal. Waarom zou je de een in de watten leggen en de ander reduceren tot vleesfabriek? Ook resultaten van psychologisch onderzoek laten zien hoezeer onze moraal is gebaseerd op de onderbuik. Denk eens aan iemand die zijn eigen, zojuist overreden hond opeet. Of iemand die een dode kip koopt en er ontuchtige dingen mee doet voordat ze de pan in gaat. Dat zou je waarschijnlijk walgelijk en moreel verwerpelijk vinden. Waarom eigenlijk? Wie lijdt er onder dit gedrag? 
Volgens onderzoek naar ‘moral dumbfounding’ van Jonathan Haidt worden onze morele keuzes gestuurd door emoties, belangen en rudimentaire instincten. Achteraf verzinnen we er een verklaring bij, waardoor het lijkt alsof onze oordelen na rijp beraad tot stand komen. Desnoods slepen we de bijbel erbij, of de koran of de thora, want als je een god achter je hebt krijg je meer voor elkaar. Godsdienstvrijheid is een grondrecht, dierenwelzijn niet. Dieren hebben geen rechten – landbouwhuisdieren al helemaal niet, want die zijn ‘lekker’ (daar is de onderbuik weer).
Maar ménsen die van dieren houden: die hebben toch wel rechten? Naar schatting 1 miljoen Nederlanders trekken zich het leed van dieren aan (het aantal leden van alle dierenbeschermingsorganisaties). Veel van hen lijden door dierenleed en voelen zich ‘prisoners of compassion’, zoals zo treffend beschreven door Charlotte Mutsaers in Koetsier Herfst: “Dat waarachtig medelijden, medelijden dat je hart doorklieft, je domweg overkomt. Zoals alles wat ons werkelijk raakt. Omdat het geen keuze is maar een overval. En na die overval beland je in de gevangenis.” 
Onthoofding De geschoktheid en pijn die we allen voelen over een onthoofding van een medemens, wordt door sommigen evenzeer gevoeld wanneer het gaat om de onthoofding van een schaap of een geit. De compassie en empathie van deze mensen houdt niet op bij de eigen familie, de eigen stam, de eigen groep, het eigen volk, of de eigen soort. Is hun lijden minder waard omdat deze mensen niet aantoonbaar een god of allah achter zich hebben? Zou het dan helpen als zij desnoods een kerk oprichten met ‘Moeder Natuur’ als afgod (zoals bv. in de religies van Indianen en Maori) – een religie waarin de balans tussen planten, dieren en mensen centraal staat, in plaats van de egocentrische arrogante overheersing door de mens?
Als je elke vorm van een god uit de vergelijking laat (omdat je er niet in gelooft, of omdat het de discussie vertroebelt als iets van de ene god wel mag en van de andere niet), dan gaat de discussie heel gewoon over het gevoel van de een tegenover dat van de ander. Het werkelijke dilemma is de pijn van dierenvrienden tegenover de pijn van joden en moslims. Zonder god is de ene pijn niet ‘erger’ dan de andere. Iedereen heeft ‘recht op zijn gevoel’, zelfs als die gevoelens even primitief en egocentrisch zijn als de eigen-soort-eerst-moraal, of even irrationeel als de weerzin tegen pikante handelingen op een dooie kip. De een neemt er aanstoot aan als je in het openbaar naakt loopt, daarom mag dat niet. Zelf heb ik daar niks tegen, je doet er geen vlieg kwaad mee. Maar als dierenvriend neem ík er aanstoot aan dat dieren in ons ‘beschaafde’ land zo behandeld worden bij het ritueel slachten (en natuurlijk ook in onze eigen oerhollandse veeindustrie). 
Totdat keihard het bestaan is aangetoond van een God die dit voorschrijft en die het beste voor heeft met ons allen, zie ik niet in waarom de gevoelens van gelovigen zwaarder zouden wegen dan van dierenliefhebbers. Om nog maar te zwijgen van de dieren. Als verdoofd slachten de gelovigen zo’n pijn doet, kunnen ze altijd nog vegetariër worden. 
Roos Vonk is hoogleraar sociale psychologie en auteur van het boek „Je bent wat je doet”. Zij is tevens initiatiefnemer van een gemeenschap van dierenvrienden die voor hun eigen gevoelens opkomen, zie Animal People Alliance en Facebook  

Meer over:

opinie, groen
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.