Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Reflectie op het onderhandelen van oorlog naar vrede

  •  
06-03-2023
  •  
leestijd 6 minuten
  •  
2231 keer bekeken
  •  
poetinlacht

Een vredesdialoog starten over de oorlog in Oekraïne. Dat pleidooi stond centraal in mijn bijdrage op joop.nl van 28 februari. Binnen een week is het artikel 3.274 keer aangeklikt en zijn 250 reacties geplaatst. De bijdragen zijn niet allemaal een directe reactie op mijn tekst want verschillende deelnemers vormden weer eigen gespreksgroepjes met eigen relevante vragen en bijdragen, zij het wel gerelateerd aan mijn centrale thema. Laat ik eerst alle deelnemers danken voor hun aandacht. Dat het thema leeft onder de joop.nl-bezoekers is een understatement. Ik neem voor lief de wilde kwalificaties die al snel via het eigen toetsenbord werden losgelaten. ‘Flauwekul’, ‘oogkleppen’, ‘simplistische onzin’, ‘dromer’, ‘Poetinknecht’ waren zo de reacties. Enkele lezers konden waardering opbrengen voor mijn stellingname (’sterk verhaal’, ‘helder stuk’).

Dat ik de vele reacties op prijs stel, komt vanwege mijn nieuwsgierigheid naar nieuwe inzichten die deze bijdragen kunnen opleveren. En met zo’n groot aantal is de kans groot dat ook nieuwe, lokale kennis zou kunnen ontstaan die een belangrijke aanvulling zou zijn op het eigen denken, van mijzelf en hopelijk ook bij de ander. Ook wat daarbij niet genoemd wordt, is een belangrijk gegeven.

De 250 reacties komen op basis van een eerste telling van zo’n 61 lezers. Deze lezers bedienen zich in de meeste gevallen van een pseudoniem. Binnen de groep van 61 tel ik 10 lezers die met elkaar verantwoordelijk zijn voor 169 reacties (= 67,6%), rekenend vanaf minimaal 5 reacties per deelnemer. De hoogste scores wordt bereikt door een deelnemer die 53 keer heeft gereageerd. Op de tweede en volgende plaatsen gaat het om de scores 25, 24, 14, 2 x 11, 10, 2 x 8 en 7. 26 lezers hebben eenmalig gereageerd.

De grote verscheidenheid aan reacties laat zich ook in richting en kwaliteit vertalen. Het overgrote merendeel van de reacties wijzen nu een dialoog met Rusland af met name vanwege de onbetrouwbaarheid van Poetin. Er wordt daarbij nauwelijks onderscheid gemaakt tussen Poetin en Rusland, deze identiteiten zijn inwisselbaar. Van groot belang vinden deze lezers dat de steun aan Oekraïne onvoorwaardelijk moet zijn en dat de grootmachten niet buiten Oekraïne moeten gaan opereren. Een zeer kleine minderheid acht de VS de aanstichter van de oorlog. Zowel via de uitbreiding van de NAVO als door de grote wapenleveranties aan Oekraïne maken de VS het onmogelijk om tot vrede te komen. Enkele lezers wijzen ook nog naar het Amerikaanse Militair Industrieel Complex dat momenteel miljarden winsten maakt. Zij zijn argwanend en vertrouwen de politieke agenda van de VS niet, mede vanwege hun rol in Irak en Afghanistan.

Naast het uitwisselen van argumenten – dat niet altijd zachtzinnig gebeurt – worden ook correcties aangebracht om bijvoorbeeld onjuiste jaartallen en namen recht te zetten. De deelnemers maken niet melding van een kwaliteit die ze eventueel bezitten (als academicus, expert, lid van een groep, etc.) waardoor een ‘kring van gelijken’ ontstaat; de betrokken burger die zijn of haar opinie geeft. De kring gebruikt nauwelijks externe bronnen om de eigen argumenten te staven. Bij wijze van uitzondering telde ik 9 personen die als bron worden aangehaald. Ook wordt een enkele keer internationale verdragen en akkoorden genoemd en wordt verwezen naar historische feiten. Overigens wil ik opmerken dat de talloze nuances in de reacties in de bijdrage hier helaas niet aan bod kunnen komen, daartoe leze men zelf de reacties op joop.nl.

Dat mensen zich via joop.nl met zo’n complex onderwerp als de Oekraïne-oorlog inlaten is naar mijn waarneming vanwege het politieke debat pure winst. Zonder zo’n debat raakt de politiek los van de dagelijkse werkelijkheid met waarschijnlijk apathie en/of extremisme tot gevolg.

In mijn pleidooi om te komen tot een vredesdialoog ging het om het verenigen van krachten in Nederland om de eerste stappen te zetten (‘polderdialoog’). Dit punt is geheel overschaduwd door de aversie en het wantrouwen tegen Poetin. Dit betekent dat er nauwelijks reacties zijn geweest wat de betekenis vanuit Nederland al dan niet zou kunnen zijn. Men lijkt te volharden in het eigen, meer algemene standpunt inzake Rusland versus Oekraïne. Ik richtte mijn vredespijlen op Europa en de EU om als autonome macht het voortouw te nemen richting een staakt het vuren. Ook de rol en betekenis van Europa en de EU vormen nauwelijks een item voor de betrokken lezers. Voorts pleitte ik voor een internationale dialoog met een actieve betrokkenheid van China om het mogelijke resultaat te verduurzamen. Een enkele lezer stemde hiermee in maar voor zover China ter sprake kwam, werd deze betrokkenheid als regel niet vertrouwd (vanwege Taiwan en Oeigoeren).

In een paar bijdragen is een door mij erg gewaardeerde poging ondernomen om een mogelijk onderhandelingsinzet te formuleren, bestaande uit de volgende kernpunten (door mij samengevat):

Vooraf: beperkt Oekraïne bewapenen en tegelijkertijd proberen te onderhandelen;

  1. Terugtrekking Russische troepen van voor de situatie van 24 februari 2022, geen onderdrukking van Russische minderheden in Oekraïne;
  2. Stoppen met oorlogshandelingen, sancties opheffen;
  3. Neutraliteit van Oekraïne garanderen maar geen NAVO-lidmaatschap.

Heikel punt is voor mij de ‘beperkte bewapening’ maar ik moet toegeven dat ik niet duidelijk ben geweest op dit punt. Toen Duitsland alsnog besloot om zware tanks te leveren aan Oekraïne dacht ik: ‘OK, maar dan ook met je verre vriend China om de tafel om onderhandelingen voor te bereiden’. Er is alle aanleiding om over dit punt zeker verder van gedachte te wisselen. Over het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne kan volgens een lezer geen sprake zijn vanwege het geschil rond de Krim. Een enkele keer wordt in afkeurende zin gesproken over de Duitse vredesbeweging die oproept tot onderhandelen. Maar ook wordt in een andere reactie in waarderende zin gesproken over de noodzaak tot onderhandelingen waarbij de activistische bijdragen op de Vlaamse website dewereldmorgen.be genoemd worden. Opvallend punt in alle reacties: met geen woord wordt gesproken over de inzet van de VN terwijl deze internationale organisatie wel vrede, veiligheid en samenwerking in onze wereld beoogt. Ook de relatie oorlogsinspanningen en de mondiale klimaatverandering blijft ongenoemd. Al die miljarden voor militaire inspanningen verzwakken de strijd tegen de klimaatontwrichting waarvan miljoenen wereldburgers het slachtoffer dreigen te worden.

Hoe verder? Opinieplatforms als joop.nl laten zien dat het nodig is om een verscheidenheid aan stemmen over actuele politieke vraagstukken te laten horen. Meerstemmigheid kan leiden tot het bijstellen en/of aanscherpen van de eigen opvattingen. Wat mij betreft mag van de deelnemers niet alleen respect naar elkaar verlangd worden maar ook een aanzet om vanuit de meerstemmigheid te komen tot een mogelijk gemeenschappelijk handelen. De oorlog in Oekraïne komt daarmee niet onmiddellijk tot een einde. Wel kunnen we oog krijgen voor gerechtvaardigde belangen die achter ons eventuele gelijk schuil gaan. Heel concreet: hoe om te gaan met de Russische bevolking na het bereiken van een staakt het vuren? Waarom hebben we het niet daarover? Ook de nu misleide Russische bevolking is de ander, al nemen verschillende lezers hen kwalijk dat ze de dictator Poetin stilzwijgend steunen. De beweging van de Russische oppositieleider Aleksej Navalny is één keer genoemd maar wordt vooral als tandeloos ervaren.

Tot slot een opmerking van meer reflectieve aard. Op basis van de ontvangen reacties ben ik tot de conclusie gekomen dat ik mijn pleidooi niet gesloten maar meer open had moeten formuleren. Met meer ruimte voor dilemma’s rond bewapenen en onderhandelen. Over de inzet van onderhandelingen, over de betekenis van Europa en de VN en hoe we vanuit ons eigen land de vredesdialoog kunnen vormgeven. Meer uitnodigend om in gesprek te komen en niet alleen maar proberen te overtuigen. En dan nog kun je van mening verschillen maar in ieder geval is de kans groter dat je meer diepgaand wijzer van elkaar wordt hetgeen nodig is voor een wederzijds vertrouwen om in Europa van oorlog naar vrede te komen.

Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.