Joop

Psychologische kennis kan helpen bij aanpak klimaatverandering

  •  
27-02-2019
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
4136180558_2f9610aeb3_z
Winnen door de meest edelmoedige en coöperatieve partij te zijn
Kan psychologische kennis ons helpen bij de aanpak van klimaatverandering? Jazeker, want met behulp van psychologie valt te begrijpen waarom mensen te weinig doen, en te laat; en hoe dat is te ondervangen. Een interessant wetenschappelijk artikel daarover werd vorig jaar gepubliceerd door o.a. mijn VU-collega Paul van Lange. In dit artikel worden 3 problemen en bijbehorende oplossingen beschreven:
Aandacht voor de nabije omgeving Mensen richten van nature de aandacht op de nabije omgeving. De gevolgen van klimaatverandering zijn een ver-van-ons-bed show: het raakt vooral anderen, mensen elders op de wereld en generaties na ons. Door onze evolutionaire geschiedenis, waarin we in veel kleinere groepsverbanden leefden dan nu is onze manier van denken daar niet goed op afgestemd. We reageren sterk op wat hier en nu in onze eigen omgeving gebeurt (het weer: het is warm) dan op iets dat meer abstract en ver weg lijkt, zoals klimaatverandering.
De aanbeveling die daaruit volgt is: geef informatie over het klimaat op een zeer concrete, feitelijke manier die ook relevant is voor de eigen nabije omgeving van mensen. Bijvoorbeeld: als de zeespiegel stijgt, kun je dan blijven wonen waar je nu woont? Als we klimaatverandering weten te beperken tot 1,5 graad misschien wel, maar als het 2 graden wordt zullen de meeste Nederlanders uiteindelijk naar Duitsland moeten verhuizen (Je kunt hier checken of je in een risicogebied woont). Ik maak hierbij wel een kanttekening: als de informatie bedreigend is, kan dat ook een averechts effect hebben: dan sluiten mensen zich ervoor af. (Kom ik een andere keer op terug.)
Slechts aandacht voor het hier en nu Onze aandacht is niet alleen beperkt tot ‘hier’ (nabije omgeving) maar ook tot ‘nu’: de korte termijn. Dat is al een enorme belemmering wanneer het gaat om onze eigen persoonlijke doelen (bv. gezonder leven, opruimen e.d.; zie Je bent wat je doet ); bij klimaatverandering gaat het zelfs vaak al niet eens meer om effecten die wijzelf nog meemaken in ons leven, maar wel onze kinderen en kleinkinderen (bv.: het moeten verhuizen naar Duitsland zal vooral hen treffen). Dat ontlokt een ‘na mij de zondvloed’-houding, zeker wanneer je niet goed weet wat je eraan kunt doen of het idee hebt dat anderen ook niet veel doen.
De aanbeveling in het artikel is om ons meer te prikkelen de generaties na ons te helpen. Het zijn de jonge en kwetsbare mensen die slachtoffer worden van onze leefwijze nu; als je het zo omschrijft kan dat empathie opwekken en ook een gevoel dat het onrechtvaardig is, dat zij zullen lijden onder onze uitstoot en dat de gevolgen van wat wij nu doen voor hen onomkeerbaar zijn.
Een ander advies is om adviezen over klimaatbeleid te laten geven door experts die er zelf niet bij betrokken zijn. Dit is dus flink tegengesteld aan wat het kabinet heeft gedaan met de klimaattafels, waar juist alle belanghebbenden aan tafel zaten. (Volgens critici is dat net zoiets als met de kalkoen overleggen wat er met kerst zal worden gegeten.) Een buitenstaander kan vaak beter uitzoomen en naar de lange-termijn gevolgen kijken dan een betrokkene (zie bijvoorbeeld dit artikel ).
Samenwerken als anderen dat niet doen Het derde probleem is dat we klimaatverandering met z’n allen moeten aanpakken, het vraagt dus samenwerking tussen naties. Mensen zijn minder geneigd zich coöperatief op te stellen wanneer ze het idee hebben dat anderen dat ook niet doen. Daar komt nog bij dat mensen die een groep vertegenwoordigen (zoals regeringsleiders die een land vertegenwoordigen) extra geneigd zijn om zich competitief en niet coöperatief op te stellen: ze willen winnen voor hun groep, hun land. En om hun belangen te behartigen zijn mensen ook nog eens geneigd de meest competitieve erop uit te sturen als afvaardiging (bijvoorbeeld iemand als Trump). Nationale leiders die hun land vertegenwoordigen zijn dus niet bepaald de meest coöperatieve mensen die je kunt hebben in die rol.
De aanbeveling in het artikel is om gebruik te maken van het verschijnsel van competitief altruïsme. Je kunt winnen door het meeste geld te besparen voor je land, of door het de meeste handel binnen te slepen (‘klassieke’ competitie). Maar je kunt ook winnen door de meest edelmoedige en coöperatieve partij te zijn. Zeker voor landen die het zich kunnen permitteren levert dat veel voordeel op voor hun imago en goodwill. Als dit het doel van hun afgevaardigden is, zullen ze zich heel anders opstellen. Dan kunnen ze uiteindelijk gaan wedijveren wie het meeste doet voor de planeet. Als we dat toch eens zouden meemaken!
Cc-foto: Klem@s
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (23)

Oki Doki
Oki Doki1 mrt. 2019 - 22:04

Als je wilt dat mensen iets begrijpen dan moeten mensen een bepaald niveau van intelligentie bezitten en dat bezitten de mensen niet omdat ze allemaal dom zijn. Mensen moeten werken in bedrijven om geld te verdienen zodat ze een auto kunnen kopen zodat ze daarmee zo snel mogelijk naar het werk kunnen rijden. Dat is niet in het belang van de mensen, maar alleen maar in het belang van de bedrijven. Een dom mens, dus een mens die nooit iets geleerd heeft, die nooit heeft geleerd zelf en onafhankelijk na te denken kun je niet iets leren door er een psycholoog op af te sturen dat kan ik je nu alvast vertellen. De omschakeling maken is voor mensen gewoon te moeilijk omdat de mensen niet intelligent genoeg zijn, het kost ze dus teveel moeite en daarmee kost het de mensen teveel energie. De mensen worden gewoon dom gehouden door het systeem, het onderwijssysteem dat in de koloniale tijd bewust is ontworpen om mensen dom te houden en de bedrijven waar de mensen werken dat is ook geen goede omgeving, daar wordt mensen over het algemeen alleen maar geleerd praktisch te denken en alles zolang alles alleen maar ten behoeve van het bedrijf is, dat schiet niet echt op. Het is trouwens ook niet zo dat mensen zich niet druk maken om het klimaat of het milieu, integendeel, de gemiddelde klimaatveranderingontkenner maakt zich over het algemeen vele malen drukker als het gaat om het klimaat dan de gemiddelde klimaatbeschermer. Kijk maar eens hoe druk mensen zich maken op social media, de tv en in de krant, dat is echt niet normaal meer.

2 Reacties
Oki Doki
Oki Doki2 mrt. 2019 - 6:59

Mensen hebben geen zelfrespect omdat ze dat bewust niet wordt bijgebracht. Wat ik me de laatste tijd afvraag is of dat de regering er aan meewerkt om de mensen dom te houden of dat ze zelf dom gehouden mensen zijn want dat weet ik echt niet.

Oki Doki
Oki Doki2 mrt. 2019 - 11:12

Iedereen wordt alleen maar praktisch opgeleid en verder niet, en dan wordt je dus opgeleid tot robot.

M7
M71 mrt. 2019 - 18:40

Tja, een quasi wetenschap als de psychologie die ons gaat vertellen wat je moet doen / wat je gaat helpen.... Ik moet dan denken aan de gedachte dat alle vleeseters hufters zijn, maar dat zal de screening wel niet halen.

Minoes&tuin
Minoes&tuin28 feb. 2019 - 18:42

Ik geloof niet dat ik daar gevoelig voor ben! Ik kan me natuurlijk vergissen.

TwoTone
TwoTone28 feb. 2019 - 13:50

Het kan ook gewoon zo zijn dat de kiezers niet voor de troepen uit willen lopen. We zien dat dat is misgegaan in de door Brussels beleid gewenste privatisering van staatsbedrijven inzake het creëren van een gemeenschappelijke markt. Nederland is als een gek gaan privatiseren terwijl andere Eu landen gewoon de regering aandeelhouder lieten zijn of helemaal niet tot privatisering overgingen. Denk aan energie, post, openbaar vervoer etc. Kijk ook naar Klm , frankrijk is gewoon aandeelhouder gebleven. Laten we als Nederland gewoon van ons minderwaardigheidcomplex afstappen en niet meer koste wat het kost het beste jongetje van de klas willen zijn. De aarde warmt op , de gemiddelde kiezer begrijpt dat er iet staat te gebeuren, maar wel in het tempo wat de rest van de wereld hanteert. Gewoon gezond verstand gebruiken, haastige spoed is zelden goed. Dat hebben we gezien met de privatiseringen , maar ook bv met het Verdrag val Lissabon.

Rechtse Bal2
Rechtse Bal228 feb. 2019 - 12:11

mevrouw Roos heeft het bij het rechte eind als je het hebt over 1 - op - 1 benaderingen. Bij grotere massa's - en daar spreken we over bij klimaatkennis- heb je het al snel over professionele marketing (cq beinvloeding)

1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin1 mrt. 2019 - 9:23

Oftewel; manipulatie!

tempest
tempest28 feb. 2019 - 10:14

Tja, Tuurlijk kunnen psychologische inzichten helpen. Daar dit een gedeelte draagvlak bij en dus moet je mensen mee krijgen. Net als communicatie en marketing is psychologie daar heel nuttig bij. Iets anders dat kan helpen is om journalisten beter op te leiden en meer te tijd geven onderzoek te doen. Nog te vaak wordt kritiekloos een persbericht van een bedrijf, overheid of actiegroep gekopieerd. Juist bij complexe zaken als dit waar je een beetje moet rekenen om de grootste onzin eruit te halen moet de journalist daar in staat toe worden gesteld. Daarmee kan de informatie voorziening al flink worden verbeterd. Minder propaganda, meer nuance.

Keilstra
Keilstra28 feb. 2019 - 10:08

Psychologisch gezien is het met name onverstandig om ons land voorop te laten lopen. Het psychologische gevoel gekke henkie te zijn leidt psychologisch gezien tot een houding van verzet.

3 Reacties
SpijkerMaarten
SpijkerMaarten28 feb. 2019 - 12:21

Zodat iedereen op elkaar gaat zitten wachten zodat niemand wat doet. Dat slimme trucje houden we al ongeveer 50 jaar vol. Werkt echt toppie.

Keilstra
Keilstra28 feb. 2019 - 14:08

@SpijkerMaarten Je kunt je ook beperken tot het nauwgezet nakomen van je internationale afspraken. Dan loop je niet voorop en loop je ook niet achter, en kun je heel goed anderen aan hun afspraken houden. Psychologisch gezien is het echter heel fout dat de regering de Nederlanders gaat dwingen voorop te lopen in de wereld. Psychologische factoren gaan dan bij burgers tot verzetsdaden leiden. Om te beginnen in het stemlokaal.

JanB2
JanB24 mrt. 2019 - 7:45

Uw gevoelens op anderen projecteren lijkt me juist psychologisch onverstandig. Hoe terecht die gevoelens ook mogen zijn.

Me4
Me428 feb. 2019 - 9:01

Let maar op er gaat geen donder veranderen alleen de geldstromen worden anders ingericht, leve het kapitalisme!!! http://www.standaard.be/cnt/dmf20151008_01909397

punt2
punt228 feb. 2019 - 7:51

Wanneer heel Nederland zich aan alle voorstellen zou gaan houden, hebben we het koud omdat de warmtepomp niet werkt, betalen we ons arm aan elektra om bij te verwarmen, staan we massaal stil in en vooral naast de trein. Is er te weinig elektra voor de auto’s en overstroomt ons land alsnog omdat andere landen niets doen. Het meest veelzeggende voorbeeld is de CO2 tax voor bedrijven : de concurrentie positie komt in gevaar ( andere bedrijven in andere landen hebben deze CO2 tax dus niet) of de bedrijven verhuizen naar een ander land ( waar geen CO2 tax is) Simpel bewijs dat wij het braafste jongetje in de klas willen zijn.... Maar wanneer Nederland alle doelen zal halen tegen enorme kosten ..... zal de zee geen mm minder stijgen en zal de opwarming niet afnemen. Want de grootste vervuilers doen niet of onvoldoende mee.

Jay K
Jay K28 feb. 2019 - 6:27

Ik heb een groepje mensen ingehuurd die veel meer dan de helft van mijn omzet krijgen om zich druk te maken om dit soort maatschappelijke problemen (en anderen) en samen met mij iedereen. Ik mag dan ook verwachten voor die enorme hoeveelheid geld dat zij daar wat nuttigs mee doen. Elke 4 jaar mag ik voor een nieuw groepje mensen kiezen om al deze problemen op te lossen. Probleem is alleen dat hoe goed deze mensen zich ook presenteren, op het moment dat ik ze heb aangenomen om iets nuttigs te gaan doen met die vele miljarden die we er allemaal hebben ingepompt..... doen ze allemaal niets nuttigs. Ergo nog elke keer dat ze iets nuttigs zeggen te willen doen, kost ons dat nog meer geld en doen ze er uiteindelijk toch weer niks nuttigs mee. Dit heeft niets met psychologische kennis te maken. Het heeft met geld te maken. Voor een beter milieu kan ik kiezen uit een auto ter waarde van 20000 euro die ik dan moet kopen voor 40000 euro waar ik dan.... als het meezit 1x naar het werk heen en weer kan rijden. Ik zou ook mijn huis kunnen aanpassen. Probleem is in Nederland dat de huizen gemiddeld 3x zo veel geld kosten als dat de gemiddelde Nederlander als hypotheek kunnen krijgen en zelf sparen is er ook niet bij, want dan wil dat groepje mensen meteen weer meer geld zien. Ik zou ook dichter bij mijn werk kunnen wonen, maar dat kan ik niet betalen of ik zou dichter bij mijn huis kunnen werken, maar daar is geen werk. Alles wat ik hier kan of moet kopen is of milieu onvriendelijk of milieu onvriendelijk verpakt en alleen in de grote steden heb je hier en daar een winkeltje die dat anders doet, maar ook daar wordt extra voor betaald en om even een paar honderd kilometer te gaan rijden met de auto omdat het OV hier bagger is lijkt mij ook niet milieu vriendelijk te zijn. Allemaal problemen waar we dat groepje mensen voor vele miljarden voor inhuren die er (ongeacht wat voor groepje het ook is) compleet niets mee doet.

korheiden2
korheiden227 feb. 2019 - 23:12

Algehele conclusie : het gaat niet lukken om het klimaat afdoende te beïnvloeden. Onze kleinkinderen zullen de Randstad moeten verlaten.

1 Reactie
rvb2
rvb228 feb. 2019 - 8:11

Gelukkig kunnen die klimaatvluchtelingen dan in de eigen randstadregio opgevangen worden in kampen.

ton14024
ton1402427 feb. 2019 - 21:39

Zolang we een droge zomer ´lekker warm´ vinden, en het gevaar van een verzakkend huis niet (kunnen, (komen we een andere keer op terug)) laten bezinken, wacht ons ´de zondvloed´. Te laat zullen we het tij trachten te keren. CO2 reductie is niet in ons belang, maar in het belang van onze kindskinderen. Eerder zullen we de dijken willen verhogen, om er achter te komen dat er geen grens in de hoogte is.

1 Reactie
Me4
Me428 feb. 2019 - 9:04

En de wetenschap blijft stilstaan denk jij? Onze kindskinderen huizen dan op een overvolle planeet met zo idioot veel mensen dat de techniek wel een enorme vlucht moet gaan nemen. Blijft trouwens wel vreemd dat overbevolking in dit verband bijna nooit op de agenda staat.

Sam V
Sam V27 feb. 2019 - 20:50

Theoretisch wellicht allemaal goed over nagedacht, maar ik kan me niet herinneren dat de rijke landen in het verleden met elkaar gingen wedijveren om de grootste weldoener te zijn tegen hongersnoden in Afrika of armoedebestrijding waar ook ter wereld. Imago en goodwill zijn toch echt niet de belangrijkste drijfveren voor landen in hun opstelling ten aanzien van problemen in de wereld geweest. China is niet een belangrijke handelspartner in Afrika geworden door hun liefdadigheid. Daar stond wel wat tegenover. Hoe gaan we nu competitief altruïsme dan wel voor elkaar krijgen wereldwijd? De positieve effecten hiervan zijn te onzeker voor landen om dat momenteel als uitgangspunt te hanteren.

1 Reactie
kassakijker73
kassakijker733 mrt. 2019 - 9:32

Klopt, het is wensdenken.

RaymondenJoop
RaymondenJoop27 feb. 2019 - 20:49

Laten we eerst bekijken of we technisch een oplossing hebben voordat er onbezonnen vele miljarden aan tesla subsidies of niet immer functionerende warmtepompen. Het klimaatplan is een farce op bepaalde vlakken. Geld pompen in bescherming en ontwikkeling ijkt me veel zinvoller Hoewel de markt zich sowieso ontwikkeld... Bijv... https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/02/24/belgische-wetenschappers-kraken-de-code-voor-betaalbare-groene-w/